آرتروز زانو
پاها به عنوان پرتحرک‌ترین اعضا، عموماً در معرض فشار بالایی از سوی افراد قرار می‌گیرند. زمانی که ورزش می‌کنید و یا تحرک بیش از حدی دارید، این زانوهای شما هستند که دائما خم و راست می‌شوند. بنابراین بروز بیماری‌هایی از قبیل آرتروز زانو چندان دور از انتظار نیست. برای اینکه بیشتر با چیستی آرتروز زانو و نحوه ایجاد آن آشنایی پیدا کنید، به ادامه این مطلب توجه نمایید تا با علل و شیوه‌های درمان آرتروز زانو آشنایی پیدا کنید.
استخوان‌ها در محل اتصال و یا به عبارتی همان مفصل، پوشش غضروفی در سر خود دارند که مانع سایش استخوان و آسیب به آن‌ها شود. با توجه به اینکه بافت غضروفی لغزنده است، می‌تواند حرکت استخوان‌ها بر روی هم را ساده کند؛ اما مشکل اینجاست که این بافت قابل تحلیل و فرسایش است.
به طوری که گذر زمان و برخی از عوامل دیگر، سبب می‌شود تا این بافت از بین برود. با رخ دادن این اتفاق، استخوان‌ها روی هم سابیده می‌شوند، که این همان آرتروز زانو است. در صورت تحلیل و فرسایش بافت غضروفی در استخوان‌های زانو، فرد احساس درد نمی‌کند. چرا که غضروف‌ها در ساختار خود، فاقد هیچ عصبی هستند و به این دلیل دردی حس نمی‌شود.
هنگامی که افراد دچار آرتروز زانو می‌شوند، به طبع حرکت برایشان تا حد زیادی سخت می‌شود و یا نمی‌توانند آن‌طور که باید کارهایشان را انجام دهند. به همین دلیل بروز چنین بیماری، سبب کاهش کیفیت زندگی و محدود شدن فعالیت‌های بدنی می‌شود.
البته لازم به ذکر است که بیماری آرتروز تنها مختص به زانوها نیست! بلکه در هر قسمت بدن که استخوان‌ها به واسطه مفصل روی هم می‌لغزند، بافت غضروفی لغزنده وجود دارد که مانع سایش شود؛ در نتیجه با فرسایش و تخریب این بافت، بیماری آرتروز شکل می‌گیرد. به همین دلیل افراد باید به درمان آرتروز زانو بپردازند تا از تخریب کامل آن جلوگیری کنند یا به هر شیوه‌ای، آن را احیا نمایند.
علل ایجاد آرتروز زانو
عوامل مختلفی وجود دارد که باعث می‌شوند غضروفی که روی استخوان‌ها قرار دارد، از بین برود. از نمونه این عوامل، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش سن
همان‌طور که در جریان هستید، عمده بیماری‌های جسمانی، در گذر زمان و با افزایش سن رخ می‌دهند. وقتی سن افراد بالا می‌رود، بافت‌ها شروع به تحلیل می‌کنند و دیگر توان سابق را در انجام فعالیت‌ها و یا تحرک ندارند. غضروف هم جزء بافت‌هایی است که نسبتاً راحت‌تر فرسایش می‌یابد. به‌علاوه تغذیه نامناسب هم می‌تواند ضعف غضروف را تضمین کند. بافت غضروفی نیاز به کلسیم و ویتامین‌هایی دارد تا مقاوم باشد.
اضافه‌وزن
یکی از عواملی که جوامع امروز را به سبب کم‌تحرکی درگیر خود کرده، بحث اضافه‌وزن است. پاها و مفاصل زانو و لگن، در افرادی که وزن بالایی دارند، تحت فشار قرار می‌گیرد و این زمانی خود را در اوج شدت نمایان می‌کند که فرد تحرک زیادی داشته باشد. در این حالت ساییدگی و از بین رفتن بافت غضروفی قابل رخ دادن است.
ضربه و فشار
در مواردی اتفاقاتی رخ می‌دهند که به عامل بروز آرتروز زانو تبدیل می‌شوند. ضربه و فشار ناگهانی که حاصل یک تصادف باشد، نمونه‌ای از این اتفاق‌ها است. در هنگام تصادف، امکان ضربه به پاها و زانو بسیار است و این اتفاق باعث می‌شود تا غضروف صدمه ببیند.
بیماری‌های مفصلی
گاها بیماری‌هایی از قبیل آرتریت روماتوئید و بیماری عفونی در مفصل، عواملی برای بیماری آرتروز زانو هستند. در رابطه با آرتریت روماتوئید، باید گفت که این مشکل از جمله بیماری‌های خود ایمنی است که توسط خود بدن رخ می‌دهد. در حقیقت بدن فرد مفاصل و اعضای دیگر را مورد حمله قرار می‌دهد و سبب درگیر شدن این قسمت‌ها می‌شود. در صورت تداوم این حملات به زانو، غشای پوشاننده زانو دچار تورم، سفتی و التهاب می‌شود. چنین بیماری‌هایی به بروز آرتروز زانو کمک می‌کنند.
حرکت مفصل زانو به عقب
وقتی مفصل زانو در مسیر درستی که باید حرکت نکند، امکان تحلیل غضروف فراهم می‌شود.
ژنتیک
پشت بسیاری از بیماری‌ها، یک عامل ژنتیکی وجود دارد. این عامل در رابطه با غضروف‌ها، باعث می‌شود تا فرایند فرسایش، زودتر اتفاق بی‌افتد.
علاوه بر مواردی که گفته شد، برخی مؤلفه‌های دیگر، هم وجود دارد، مانند دفورمیتی‌های مفصل زانو، بیماری نرمی غضروف زیر کشکک، شرایط شغلی نامناسب، بی‌ثباتی زانو به علت شلی رباط‌ها، بیماری استئوکندریت دیسکان، منیسک دیسکی شکل و کیست منیسک، رفتگی‌ها و شکستگی‌های درون مفصلی، پارگی رباط‌ها، منیسک‌ها و کپسول مفصلی زانو، نمونه‌های دیگر از عوامل مؤثر در روند تحلیل و فرسایش بافت غضروفی در زانو هستند که نیاز به درمان آرتروز زانو را به وجود می‌آورند.
روش‌های درمانی مؤثر
درمان آرتروز زانو باید به صورت تخصصی انجام شود تا تحرک فرد، به حالت اولیه بازگردد. در رابطه با آرتروز زانو، درست مانند هر بیماری دیگری، شدت‌های متفاوتی مطرح است که با مرحله بیماری، رابطه مستقیم دارند. هر چه درجه آسیب‌دیدگی و یا فرسایش غضروف بالاتر باشد، به همان میزان، نحوه درمان سخت‌تر خواهد بود. به طوری که در صورت تحلیل کامل غضروف‌ها، باید از جراحی و یا تعویض مفصل کمک گرفت. به همین خاطر، بهترین کار این است که در مرحله‌های اول بیماری، به متخصص مراجعه شود تا درمان آرتروز زانو ساده‌تر صورت بگیرد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از راهکارهایی است که همواره در رابطه با بیماری‌های مفصلی و عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیوه درمانی با توجه به مزایایی که دارد، بهتر از هر روش دیگری می‌تواند بیماری را متوقف کند. با توجه به اینکه فیزیوتراپی در انواع مختلفی مانند لیزری و منوال انجام می‌شود، شدت و نوع آسیب‌دیدگی، مورد توجه قرار می‌گیرد. هدف از فیزیوتراپی افزایش دامنه حرکتی در افراد و انعطاف عضلات است.
1. فیزیوتراپی زانو با لیزر
لیزر تراپی امروزه به یکی از درمان‌های قطعی برای بسیاری از بیماری‌ها تبدیل شده. در این شیوه درمانی به واسطه پرتوهایی با طول موج‌های متفاوت، سلول‌های بافت آسیب‌دیده تحریک می‌شوند و نیز جریان خون در این قسمت افزایش می‌یابد. به همین خاطر بافت شروع به ترمیم می‌کند. این سازوکار لیز برای غضروف هم عمل می‌کند. زمانی که غضروف تحلیل می‌شود و فرسایش می‌یابد، به واسطه لیزر تراپی، درد و التهاب برطرف می‌شود.
عملکرد لیزر تراپی به‌گونه‌ای است که انرژی موردنیاز برای سلول‌ها را فراهم می‌کند و به این واسطه منجر به سوخت‌وساز آن‌ها می‌شود. لیزر درمانی یک شیوه درمانی غیرتهاجمی است که عوارضی برای افراد ندارد.
لیزر تراپی درد را کاهش می‌دهد و سبب تسکین سلول‌ها می‌شود. از آنجایی که آرتروز زانو یک بیماری مفصلی است، درد بالایی را به بیماران تحمیل می‌کند. با توجه به همین مسئله، لیزر درمانی به افراد کمک زیادی می‌کند.
2. منوال تراپی
شیوه دیگری که در روند فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همین درمان دستی است. در منوال تراپی، فیزیوتراپی به شیوه‌های مختلف و مخصوصی، درد را سرکوب می‌کند و به جریان خون در بافت آسیب‌دیده کمک می‌کند.
در منوال تراپی، به واسطه تکنیک‌های مختلف، عملکرد مفاصل بهبود می‌یابد و سبب بازیابی توان حرکتی می‌شود. درمان دستی توسط فیزیوتراپیست و به صورت تخصصی انجام می‌گیرد. تکنیک‌های حرکتی خاص، روی عضلات تأثیر می‌گذارند و با تقویت آن‌ها، باعث می‌شوند تا حرکت راحت‌تر انجام بگیرد.
این شیوه درمانی در صدر تمامی تکنیک‌های فیزیوتراپی قرار می‌گیرد و تأثیر فوق‌العاده‌ای در بهبود آسیب‌های اسکلتی و عضلانی دارد.
3. مگنت تراپی
از دیگر مواردی که برای بهبود درد مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد، مگنت تراپی است. در این شیوه درمانی، از امواج الکترومغناطیسی کمک گرفته می‌شود. این امواج بر استخوان، عضلات، تاندون‌ها و اعصاب اثر می‌گذارند و باعث بهبود گردش خون در مویرگ‌ها می‌شود.
از آنجایی که شاید بسیاری از افراد با این شیوه درمانی آشنایی نداشته باشند، لازم به ذکر است که مگنت تراپی یا مغناطیس درمانی مزایای گسترده‌ای دارد که از نمونه آن‌ها می‌توان به تحریک کلاژن سازی، کاهش درد و التهاب، کاهش دوره نقاهت پس از آسیب‌دیدگی و بیماری، بهبود تبادل یونی و سلولی، بهبود کیفیت خواب، کمک به درمان درد‌های مفصلی و عضلانی، تسریع جوش خوردن استخوان‌ها پس از شکستگی، تسریع بازسازی بدن پس از آسیب‌دیدگی، تحریک ساخت و ترشح هورمون‌های ضد درد، افزایش جذب پروتئین، کاهش اسپاسم و گرفتگی عضلانی، تسریع بهبودی پس از آسیب‌های ورزشی، افزایش فاگوسیتوز و متابولیسم سلولی، تسریع روند بهبودی زخم‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش خون رسانی و اکسیژن رسانی به بافت با کمک به اتساع عروق خونی و ترمیم آسیب‌های استخوانی اشاره کرد. این شیوه درمانی در دسته درمان‌های فیزیوتراپی قرار دارد و به وسیله دستگاه انجام می‌شود.
شیوه‌های درمانی در فیزیوتراپی عارضه‌ای ندارد و به خاطر بهبود بخشی به شیوه‌های مکانیزمی، نیازی به استفاده از داروهای شیمیایی نیست. به همین دلیل بدن می‌تواند روند بهبود خود را به خوبی طی کند. داروها گاها عوارض زیادی دارند و استفاده از آن‌ها نمی‌تواند چندان گزینه خوبی باشد.
به‌علاوه امکان فیزیوتراپی در منزل هم وجود دارد تا افراد بتوانند فرایندهای درمانی خود را در خانه سپری کنند. این گزینه برای افرادی که شرایط مراجعه به کلینیک‌های فیزیوتراپی را ندارند، بسیار مناسب است. عموماً بیشتر ابزار و تجهیزات موردنیاز فیزیوتراپی، قابل حمل است. به همین دلیل افرادی که سالمند هستند، می‌توانند در خانه و به راحتی، دوره درمان خود را سپری کنند.
جدا از بحث فیزیوتراپی، رعایت کردن برخی نکات هم می‌تواند در روند بهبودی تأثیر بالایی داشته باشد. این نکات می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
تغذیه مناسب
قطعا کلسیم و ویتامین‌ها نقش مهمی در روند تقویت بافت استخوانی و غضروفی دارد. به همین دلیل خوردن غذاهای حاوی مواد مغذی، سبب بهبود حرکت عضلات می‌شود.
کنترل وزن
همان‌طور که گفته شد، یکی از مولفه‌هایی که برای عوامل آرتروز زانو در نظر گرفته می‌شود، همین مسئله اضافه‌وزن است که به مفاصل زانوها، فشار زیادی وارد می‌کند این فشار در تخریب غضروفی که روی استخوان‌ها قرار دارد بی‌تاثیر نیست. از این رو پیروی از یک برنامه غذایی درست و سالم، تاثیرات بهتری خواهد داشت.
استراحت
کار و تحرک زیاد، سبب می‌شود تا به بافت غضروفی استخوان‌های زانو فشار وارد شود. به همین دلیل افراد باید مدتی به بدن خود استراحت دهند تا بدن بتواند آسیب‌ها را ترمیم کند. این استراحت در رابطه با زانو، می‌تواند به صورت وقفه اندازی در انجام فعالیت‌های سنگین باشد.
جراحی
در شرایطی که غضروف زانو کاملاً از بین برود و تحلیل رفته باشد، تنها راه‌حل، انجام جراحی است. این فرایند با استفاده از هم ترازی استخوان، جوش دادن استخوان‌ها، جراحی تعویض مفصل و جراحی آرتروسکوپی، قابل اجراست. هر یک از این موارد با در نظر گرفتن برخی فاکتورها، انتخاب می‌شوند.
مدت زمان درمان آرتروز زانو
مدت زمان درمان آرتروز زانو مانند هر بیماری دیگری، به عوامل مختلفی بستگی پیدا می‌کند. این عوامل شامل سن، فعالیت بدنی، سبک زندگی، مرحله بیماری و مواردی از این قبیل است.
در رابطه با سن، قطعا هر چه سن افراد بیشتر باشد، فرایند بهبود کندتر می‌شود و زمان بیشتری باید سپری شود. از سوی دیگر افراد در سن پایین‌تر، کمتر درگیر بیماری‌های مفصلی می‌شوند و در صورت درگیری هم امکان بهبود بیشتر است.
فعالیت بدنی بالا در رابطه با مبتلایان آرتروز زانو، عملکرد مشابهی دارد. به‌گونه‌ای که هر چه فعالیت بدنی بالاتر باشد، مدت زمان درمان آرتروز زانو و بهبود افزایش می‌یابد.
سبک زندگی هم غالبا به تغذیه افراد اشاره دارد. افرادی که تغذیه سالمی دارند و نیز وزن خود را کنترل می‌کنند، کمتر درگیر بیماری‌های مفصلی می‌شود.
اقدام به موقع یا دیر هنگام برای درمان آرتروز زانو، مدت زمان درمان آرتروز زانو را تعیین می‌کند.
آدرس مراکز درمانی فیزیوتراپی دكتر مزين درمانگر تخصصی کمردردهای مزمن :
١) سعادت آباد، صرافهای جنوبی، خيابان ٣١شرقی، پلاک ٨- واحد ٨ – طبقه ٤
٢) عباس آباد، تقاطع خیابان های وليعصر (عج) و بهشتی، بيمارستان فوق تخصصی هاجر، بخش فيزيوتراپی
مشاوره رایگان با متخصصی فیزیوتراپی دکتر مزین:
تلفن های تماس:
