بارداری همیشه به‌عنوان یکی از حساس‌ترین و حائز اهمیت‌ترین مراحل زندگی بانوان شناخته می‌شود. این مرحله حساس علاوه بر لحظات تلخ و شیرینی که رقم می‌زند، عوارضی را نیز در پی دارد. کمردرد در بارداری یکی از انواع عوارضی است که برای بانوان اتفاق می‌افتد. کمردرد ناشی از بارداری ملزم به آگاهی و درمان است. لذا اگر به هر نحوی با این پدیده روبه‌رو هستید، پیشنهاد می‌شود که در این رابطه بیشتر بدانید و فورا جهت درمان اقدام کنید.
علت بروز کمردرد در بارداری
بروز کمردرد در بارداری و حتی در دوران پس از زایمان یک فرآیند کاملاً طبیعی است. اما این فرآیند طبیعی می‌تواند به‌مرورزمان خطرآفرین باشد و یک کمردرد ساده را به بیماری‌های غیرقابل درمان بدل کند. بنابراین پس از آگاهی در رابطه با علت بروز کمردرد در بارداری باید به فکر درمان و رفع این درد باشید.
کمردرد در بارداری به‌طورمعمول در ناحیه اتصال لگن به ستون فقرات رخ می‌دهد. این درد از دلایل بسیاری نشأت می‌گیرد که در ادامه به شرح مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
افزایش وزن
معمولاً تنها عللی که در رابطه با بروز کمردرد در بارداری به فکر افراد خطور می‌کند، افزایش وزن است. وزن بانوان در دوران بارداری حدود ۱۱ الی ۱۶ کیلوگرم افزایش پیدا می‌کند. البته در موارد خاص امکان دارد که افزایش وزن بیشتر از این مقدار باشد. جای نگرانی وجود ندارد؛ ژنتیک و وزن بچه تعیین‌کننده میزان اضافه‌وزن هستند و تا حدی می‌شود اضافه‌وزن بیش از ۱۶ کیلوگرم را نیز منطقی خواند.
اما نکته قابل توجه در این باب این است که ستون فقرات، مهره‌های کمر و زانوهای مادر باید این وزن را مازاد بر وزن اولیه خود حمل کنند. اگر به استخوان‌ها و مهره‌های کمر و پاها فشار بیش از اندازه‌ای وارد گردد، نتیجه این فشار درد و عدم عملکرد مطلوب آن ناحیه خواهد بود. از آنجایی که اضافه‌وزن مادر طی یک دوره نه ماهه با روند صعودی به وجود می‌آید، می‌توان به این نتیجه رسید که مهره‌های کمر در طی یک روند تدریجی مجبور به حمل وزن اضافه می‌شوند. از سوی دیگر، وزن جنین و رحم در حال رشد هم به رگ‌های خونی و اعصاب پشت و لگن فشار وارد می‌کنند.
چاقی یکی از علل بروز کمردرد است که در افراد گوناگون رخ می‌دهد. درباره مادران باردار نیز همین شرایط ساده صادق است. یعنی اضافه‌وزن یک نوع چاقی مفرط تلقی می‌شود که می‌تواند استخوان‌ها و مهره‌های کمر آسیب برساند و این آسیب خود را در قالب درد نمایان می‌کند که اگر درمان نشود، می‌تواند به مراتب خطرناک‌تر از یک کمردرد ساده دوران بارداری باشد.
تغییرات هورمونی
جالب است بدانید که در دوران بارداری بدن مادر هورمونی با عنوان ریلکسین یا به عبارتی Relaxin تولید می‌کند. هورمون ریلکسین امکان شل شدن را برای رباط‌های ناحیه لگن فراهم می‌آورد. این امکان به رباط‌ها اجازه می‌دهد تا مفاصل را در زمان آماده سازی جهت تولد نوزاد، شل کنند. از طرف دیگر، همین هورمون قادر است سبب شل شدن رباط‌هایی که از ستون فقرات حمایت و محافظت می‌کنند باشد. در نتیجه کلی، شل شدن رباط‌های حمایتگر ستون فقرات منجر به بی‌ثباتی و عدم استحکام مهره‌های بدن می‌شود که در نهایت از این بی‌ثباتی و شل شدن رباط‌ها کمردرد نشأت می‌گیرد.
تغییر وضعیت
در این مورد که بارداری یک وضعیت غیرثابت است و شرایط بانوی باردار به نسبت قبل تغییر می‌کند، شکی وجود ندارد. اما لازم به ذکر است که به لحاظ علمی بارداری مرکز ثقل زن باردار را تغییر داده و جابه‌جا می‌کند. در نهایت امکان اینکه مادر به تدریج شروع به تنظیم وضعیت و نحوه حرکت خود کند وجود دارد؛ حتی ممکن است که این روند بدون توجه انجام شود و مادر به صورت کاملاً ناخودآگاه نحوه حرکت و وضعیت خود را تغییر دهد. از این رو می‌توان به سادگی دریافت که هر تغییری در بدن می‌تواند مخرب باشد و عوارضی را با خود به همراه داشته باشد. این تغییر در دوران بارداری نیز امکان ایجاد کمردرد را در این دوران فراهم می‌آورد.
استرس
استرس و اضطراب از نمونه عوامل تشدید و ایجاد دردهای جسمانی هستند که با اعمال فشار بر عضلات درد را در نواحی مختلف بدن متولد می‌کنند. استرس و فشارهای روحی و روانی می‌توانند در ناحیه کمر تنش عضلانی ایجاد کنند. این تنش در حد فاصل چند مرتبه سبب ایجاد عوارضی چون کمردرد و اسپاسم پشت می‌شود. حتی در موارد بسیاری که از تجربه‌های مادران باردار گفته می‌شود، در دوران استرس‌زایی که شرایط روحی مطلوبی بر روح مادر حاکم نبوده است، کمردرد رخ می‌داده است.
ایجاد فاصله در قسمت عضلات شکم
کاملاً طبیعی است که در دوران بارداری عضلات شکم با ایجاد فاصله روبه‌رو می‌شوند و انبساط رحم صورت می‌گیرد. نحوه انبساط رحم به این شکل است که دو عضله موازی شکم که در میان دنده‌ها و استخوان‌های لگن واقع هستند، امکان دارد که در امتداد خط مرکزی از یکدیگر فاصله بگیرند. ایجاد فاصله در بین عضلات و استخوان‌های بدن یک نوع بی‌نظمی و عدم تناسب اولیه سیستم بدن را به همراه دارد. در نتیجه فاصله بین دو عضله موازی شکم می‌تواند به کمردرد نشأت گرفته از دوران بارداری ختم شود.
کاهش قدرت عضلانی مادر
هر چه یک جسم سنگین‌تر باشد، به همان نسبت عوارضی چون نفس‌تنگی، عدم امکان تحرک و .. ایجاد می‌شود. افزایش وزن خود عللی است که کمردرد به سبب آن حاصل می‌شود و این علل می‌تواند منجر به کاهش قدرت شود. از سوی دیگر، بزرگ شدن رحم و شکم باعث کشیده شدن بسیار و در برخی از مواقع طبق چیزی که اشاره شد، سبب جدا شدن دو قسمت عضله مستقیم شکمی یا عضله رکتوس ابدومینوس می‌شوند. این فرآیند با عنوان دیاستازیس رکتی در علم پزشکی شناخته می‌شود. بنابراین ضعیف شدن عضلات شکم و افزایش وزن که به سبب آن‌ها قدرت جسمانی کاهش می‌یابد، عاملی برای کمردرد در بارداری هستند.
اگر بخواهیم بازه‌های زمانی علت بروز کمردرد در ماه‌های مختلف بارداری را تقسیم بندی کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که تغییرات هورمونی و استرس ذهنی در سه ماهه اول دوران بارداری باعث کمردرد می‌شوند و افزایش وزن، به سمت عقب یا پشت خم شدن، ایجاد فاصله در ناحیه عضلات شکم به همراه تغییر وضعیت از جمله علل بروز کمردرد در سه ماهه دوم و سوم بارداری هستند.
همچنین شایان ذکر است که کمردرد در اوایل دوران بارداری آن‌چنان بروز نمی‌کند و نمی‌توان بازه زمانی مشخصی برای آن تعیین کرد؛ اما به صورت کلی این درد در سه ماهه دوم و سوم شایع‌تر است. به صورتی که در سه ماهه اول تغییرات و شرایط سبب ایجاد زمینه برای کمردرد در سه ماهه دوم و سوم بارداری می‌شوند.
روش‌های درمان کمردرد در بارداری
به صورت کلی درمان کمردرد برای تمامی افراد به هر دلیلی یک روند مشابه را طی می‌کند. به این صورت که تفاوتی نمی‌کند شما یک بانوی تازه زایمان کرده باشید یا یک فرد مسن، به هر حال مشکل هر دو شخص درد کمر است که روش‌های گوناگونی برای رفع این عارضه وجود دارد. البته فراموش نکنید که کمردرد در بارداری علل متفاوتی به نسبت سایر کمردردها دارد.
کایروپراکتیک
کایروپراکتیک یکی از انواع شیوه‌های درمان کمردرد در بارداری است که در آن از طریق آگاهی از مفاصل بدن، به ویژه ستون فقرات و هماهنگ کردن آن‌ها به پیشگیری و درمان آسیب‌ها و صدمات مفصلی یاری می‌رساند. در واقع، کایروپراکتیک وضعیت مفاصل به خصوص مفاصل ستون فقرات و سایر اندام‌های بدن را اصلاح می‌کند و سبب بهبود عملکرد دستگاه اسکلتی عضلانی می‌شود که این فرآیند بهبود آسیب‌های ایجاد شده را به ارمغان می‌آورد.
کایروپراکتیک شیوه‌ای کاملاً فیزیکی است که هیچ‌گونه ابزار تهاجمی و دارویی در آن کاربرد ندارد. به این صورت که کایروپراکتیک با اعمال حرکات دستی بر روی ستون فقرات و آموزش نرمش‌های مخصوص به بیمار سبب کاهش و رفع درد می‌شود. درمان کمردرد و همچنین گردن درد با مانیپولاسیون یا حرکت دادن ستون مهره، حائز اهمیت‌ترین شیوه درمانی ان کایروپراکتیک به شمار می‌آید. بنابراین کایروپراکتیک می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان کمردرد در بارداری باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی از جمله شناخته شده‌ترین شیوه‌های درمانی است که در درمان انواع دردهای عضلانی و مفصلی کاربرد دارد. البته درمان به روش فیزیوتراپی در بارداری خود شامل شاخه‌های متمایزی می‌شود.
منوال تراپی
منوال تراپی به نوعی درمان دستی گفته می‌شود که یکی از شیوه‌های درمانی در فیزیوتراپی است. منوال تراپی با هدف بهبود دردهای سیستم اسکلتی عضلانی توسط فیزیوتراپیست صورت می‌گیرد. این درمان تنها باید توسط فیزیوتراپی آموزش دیده و متبحر در این زمینه انجام شود تا احتمال آسیب دیدگی مفاصل بدن به حداقل برسد.
از جمله کاربردهایی که منوال تراپی دارد و در راستای بهبود کمردرد در بارداری فعالیت دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تسکین درد، کاهش اسپاسم عضلانی، بازیابی توان حرکتی، کاهش سفتی و خشکی مفاصل، کاهش تنش عضلات، بهبود دامنه حرکتی عضلات، جلوگیری از انتشار پیام درد، تسکین التهاب بافت نرم و بهبود عملکرد مفاصل و تاندون.
لیزر تراپی
لیزرتراپی به‌عنوان یکی از شیوه‌های نوین درمانی تعریف می‌شود که به تسکین و کنترل دردهای سیستم اسکلتی، عضلانی و عصبی یاری می‌رساند. لیزر تراپی، امروزه با قدرت‌های متغیر از لیزرهای کم توان گرفته تا لیزرهای پرتوان انجام می‌شود. این شیوه درمانی به درمان بسیاری از مشکلات کمک می‌کند و در جراحی بسته دیسک کمر نیز کاربرد دارد و همچنین در درمان کمردرد دوران بارداری موثر است.
درمان به وسیله لیزر از طریق تحریک سلول‌های بافت هدف سبب کاهش التهاب می‌شود و به وسیله انسداد سیگنال‌‌های درد در سیستم عصبی سبب کاهش درد می‌شود. درمان از طریق لیزر روشی موثر و غیرتهاجمی نامیده می‌شود که به کاهش درد و التهاب و بازسازی بافتهای آسیب‌دیده می‌انجامد.
کاهش سریع درد و التهاب، بازسازی بافتهای آسیب‌دیده، بهبود قدرت حرکتی مفصل، تسریع روند بهبودی، تحریک ترشح هورمون‌های ضد درد و افزایش متابولیسم و سوخت‌وساز سلول‌ها از جمله کاربردهای لیزر تراپی در فیزیوتراپی است که به درمان کمردرد کمک می‌کند.
مگنت تراپی
مگنت تراپی یا به عبارتی مغناطیس درمانی شیوه‌ای پرکاربرد در فیزیوتراپی است که در جهت درمان و تسکین دردهای مفصلی و عضلاني مورد استفاده قرار می‌گیرد. مگنت تراپی به‌عنوان یک روش درمانی در فیزیوتراپی، علاوه بر تسکین درد به تسریع روند بهبودی بدن و ترمیم آسیب‌ها نیز یاری می‌رساند. مگنت تراپی در حقیقت روشی است که با عنوان استفاده از امواج الکترومغناطیس برای اهداف درمانی تعریف می‌شود.
این شیوه درمانی، روشی امن و غیرتهاجمی است که به سبب فواید و محاسن زیاد آن در کلینیک‌های فیزیوتراپی مورد استفاده قرار گرفته و بسیاری از مراجعان و بیماران می‌توانند از مزایای آن بهره ببرند. در روش مگنت تراپی، امواج مغناطیسی بر بافتهای آسیب‌دیده مانند استخوان، عضلات، تاندون‌ها و اعصاب تأثیر گذاشته و به جریان بهبودی آسیب‌های ایجاد شده پرداخته می‌شود.
از جمله روش‌های دیگر درمان کمردرد در بارداری می‌توان به تمرین درمانی و سوزن خشک اشاره کرد که در مراکز فیزیوتراپی انجام می‌شوند.
بدون دیدگاه