فیزیوتراپی تنفسی – فیزیوتراپی در بیماریهای تنفسی

فیزیوتراپی در بیماریهای تنفسی Chest Physical Therapy

فیزیوتراپی در بیماری های تنفسی با بهره گیری از دامنه وسیعی از مدالیته ها و تمرینات اختصاصی، به ارزیابی و درمان بیماری های حاد و مزمن تنفسی در تمامی گروههای سنی می پردازد. اهداف فیزیوتراپی تنفسی بطور کلی عبارتند از:

۱- پیشگیری از انسداد راههای هوایی و تجمع ترشحاتی که می توانند تنفس طبیعی را دچار اختلال نمایند
۲- پاکسازی راههای هوایی و بهبود تهویه تنفسی از طریق موبیلیزاسیون و تخلیه (Drainage) ترشحات
۳- بهبود تحمل و کارآیی تنفسی در فعالیت های عمومی بیمار
۴- کاهش انرژی مصرفی حین تنفس از طریق بازآموزی تنفسی
۵- پیشگیری یا اصلاح اختلالات وضعیتی (Postural) ناشی از بیماری های تنفسی
۶- ایجاد آرامش تنفسی از طریق آزادسازی اسپاسم عضلات تنفسی
۷- حفظ یا بهبود تحرک پذیری قفسه سینه( دند ه ها، مهرهای پشتی ۱ تا ۱۰، ‌استخوان جناغ سینه)
۸- ایجاد تنفس شکمی و سرفه مؤثر
ارایه خدمات فیزیوتراپی در بیماری های تنفسی بسیار متنوع اند. این خدمت فیزیوتراپی علاوه بر بیماران بستری (بیماران ICU، CCU و پس از اعمال جراحی)، در بیماران سرپایی نیز به دو شکل فیزیوتراپی در منزل و فیزیوتراپی در محل کلینیک فیزیوتراپی نیکان (بخش توانبخشی تنفسی) ارائه می گردد.

موارد کاربرد تمرینات تنفسی

تمرینات موبیلیزاسیون قفسه سینه:
در این تمرینات حرکات فعال تنه و اندام های فوقانی با تنفس عمیق همراه شده و منجر به بهبود تحرک پذیری قفسه سینه، افزایش عمق دم و کنترل بازدم می شوند.

تاثیر سرفه در سلامت ریه

انجام یک سرفه مؤثر جهت حذف انسداد راههای هوایی و تمیز نگه داشتن ریه ضروری می باشد. تمرینات سرفه جزء مهمی از روند درمان بیماری های حاد و مزمن ریوی اند. یکی از مهمترین کاربردهای آموزش سرفه مؤثر در بیماران پس از جراحی، بخصوص در جراحی های ناحیه تنه می باشد. در این موارد، بیمار به دلیل درد ناشی از برش های جراحی، از انجام سرفه احتراز می ورزد و این مسئله می تواند منجر به تجمع ترشحات، انسداد مسیرهای هوایی و کاهش کارآیی تنفسی شود.
تخلیه وضعیتی یا برونشی (Postural or Bronchial Drainage): طی این روش با قرار دادن بیمار در وضعیت های خاص، از نیروی جاذبه جهت به حرکت درآوردن ترشحات ریوی و هدایت آنها به سمت راههای هوایی مرکزی استفاده می شود.
postural-drainage-therapy-positions-pictures.jpgchest8.jpg

موارد منع کاربرد فیزیوتراپی تنفسی

۱- هموراژ (هموپتیز شدید): وجود مقادیر زیاد خون در خلط
۲- بیماری های ریوی حاد کنترل نشده ( ادم ریوی شدید،‌ بیماری احتقانی قلب، افیوژن وسیع پلورا، آمبولی ریوی، پنوموتوراکس)
۳- بی ثباتی قلبی _ ریوی (آریتمی قلبی، افزایش یا کاهش شدید فشار خون، انفارکتوس اخیر قلبی)
۴- جراحی اخیر مغزی: پایین قرار گرفتن سر می تواند باعث افزایش فشار داخل جمجمه شود.
۵- در شکستگی های قفسه سینه و دنده ها، استفاده از برخی تکنیک های فیزیوتراپی تنفسی، ممنوعیت کاربرد دارد.

فیزیوتراپی تنفسی

عمل پاکسازی مجراهای هوایی و راههای تنفسی برای بهتر کردن عملکرد دستگاه تنفس را فیزیوتراپی تنفسی یا فیزیوتراپی قفسه سینه می ‌گویند. همان‌ طور که مشخص است این کار معمولا برای بهبود بیمارانی که دارای مشکلات تنفّسیِ مختلف هستند انجام می ‌شود.

فیزیوتراپی قفسه سینه

اما این فیزیوتراپی اهداف مهمی بر عهده دارد، مانند: بهبودی الگوی تنفس، تقویت کردن عضله‌های تنفسی، آموزش روش نفس کشیدن، تحریک بیمار برای سرفه زدن و تخلیه مخاط یا ترشّحات درون ریه و مجاری؛ همچنین عملکرد ماهیچه ‌های تنفسی را بهبود می ‌بخشد و تحرک قفسه سینه را افزایش می‌دهد.

این بیماری‌ها که لزوم استفاده از فیزیوتراپی تنفسی را مشخص می‌کنند عبارتند از: تمام اختلالاتی که قسمت یا قسمت‌هایی از دستگاه تنفسی را درگیر کرده و در نتیجه عمل تنفس را با مشکل مواجه می‌کنند.
مثلا ریه‌ها مهمترین عضو دستگاه تنفسی هستند که شامل بخشهای کوچک و بزرگ مختلفی می‌باشند، آلوئول‌ها، برونشول‌ها و برونش‌ها بخشهای مهم ریه‌ها هستند که آسیب رسیدن به هرکدام از آنها باعث اختلال در سیستم تنفسی انسان می‌گردد. بیماری ریوی از بیماریهای شایعی است که سالانه جان میلیون‌ها انسان را در سراسر جهان می‌گیرد؛ بنابراین درمان آن بسیار حائز اهمیّت است.
بیماری‌های تنفسی دامنه وسیعی دارند مانند: بیمارهای محدود کننده ریه، بیمارهای عروقی ریوی، بیماریهای انسداد ریوی، تومورهای ریه، آبسه در ریه و بیماری سِل.

درمان خلط گلو

باید بدانید که مخاط تولید شده در بدن، یک روش دفاعی برای بهبود عملکرد بدن انسان و دفع سموم و میکروب‌ها است. غشاهای مخاطی که در بینی، دهان، گلو، ریه و از همه مهم‌تر سینوس‌ها وجود دارد، ذرات مضر موجود در هوا و باکتری‌هایی که از مجراهای تنفسی وارد بدن انسان می‌شوند را می‌گیرند و مانع آسیب زدن آنها به بدن می‌شوند.
وقتی عملکرد ریه‌ها طبیعی باشد اخلاط را به طرف بالا و مجراهای تنفسی هدایت می‌کند که انسان با سرفه زدن و صاف کردن گلو می‌تواند آنها را به آسانی خارج کند، اما همین مخاط اگر خارج نشوند به طور طبیعی مشکل‌ساز خواهند شد؛ بیماران تنفسی نمی‌توانند به طور طبیعی مخاط را خارج کنند و در نتیجه در معرض خطر عفونت و تورم در ناحیه سینه هستند.

خارج‌سازی مخاط با تمرینات

فیزیوتراپی تنفسی با انجام تکنیک‌های مخصوص خود به این بیماران کمک می‌کند تا عمل خارج‌سازی را به راحتی انجام دهند. این تکنیک‌ها که توسط یک فرد در این حوزه انجام می‌شود، شامل مواردی است که در ادامه به اختصار به آنها اشاره خواهیم کرد:
ضربه زدن: در این روش از جاذبه زمین برای بیرون راندن اخلاط استفاده می‌شود، به این ترتیب که بدن بیمار را در وضعیت خاص و مناسب قرار می‌دهند و سپس با ضربه زدن به سینه و یا تکان دادن مخاط را خارج می‌کنند. در این روش معمولا سه تا پنج دقیقه با کف دست ضربه زده و سپس پانزده ثانیه سینه را تکان می‌دهند و بعد از آن بیمار را به سرفه وادار میکنند تا مخاط خارج گردد. لازم به ذکر است در این روش معده بیمار باید حتما خالی باشد.
تمرینات اتوژنیک: در این روش از تنفس برای خارج کردن استفاده می‌شود، ابتدا حجم ریه‌ها را بالا می‌برند تا شل بشوند و اخلاط را خارج کنند. این کار سه مرحله دارد: تنفس‌هایی با حجم کم، تنفس‌های کشنده و متوسط، تنفس‌های عمیق که به سرفه زدن و خارج کردن مخاط منتهی می‌شود. فیزیوتراپیست تنفسی به بیمار یاد می‌دهد چه زمانی و با چه شدتی نفس بکشد و چه زمان و چگونه سرفه بزند.
آموزش تکنیک‌های (ACBT): به بیمار روشهای تنفسی را می‌آموزد تا بیمار خودش بتواند مخاط را خارج کند، این تکنیکها معمولا از فرو بردن و خارج کردن هوا از دهان آغاز می‌گردد و با تنفس عمیق و سرفه شدید پایان می‌یابد؛ این سرفه چیزی شبیه اوغ زدن است که در آن ماهیچه‌های معده جمع می‌شوند و هوا را با شدت خارج کرده باعث خروج اخلاط می‌شود.
دستگاه فشار مثبت بازدم: این دستگاه روی دهان بیمار گذاشته می‌شود و باعث تسهیل در فرودادن نفس می‌شود اما هنگام بازدم مقاومت ایجاد می‌کند تا بیمار مجبور شود برای بازدم بیشتر فشار بیاورد و به این ترتیب مخاط به حرکت درآمده و خارج می‌شوند.

دستگاه فشار مثبت نوسانی

این دستگاه هم مانند مدل قبلی عمل می‌کند با این تفاوت که هنگام مقومت ایجاد کردن در بازدم، لرزش یا نوسان نیز ایجاد می‌کند تا مخاط آسان‌تر از مجاری جانبی و میانی به مجاری مرکزی حرکت کنند و بعد از چند بازدم با سرفه زدن به طور کامل از ریه خارج شوند.
موارد دیگر: روشها و ابزار مشابه دیگری نیز برای انجام این کار وجود دارند، مانند: جلیقه‌های لرزشی، میزهای تخلیه، پرکاسور دستی و لرزاننده‌ها.

کاربرد فیزیوتراپی تنفسی

تمام بیمارانی که اختلالات تنفسی حاد یا مزمن دارند به فیزیوتراپی قفسه سینه احتیاج دارند تا در مشکلات تخلیه نشدن ترشحات و درمان تنگی نفس به آنها کمک کند؛ همچنین کسانی که در ناحیه اندامهای تنفسی دارای مشکلات عصبی عضلانی هستند به این روش محتاج می‌باشند.
بعد از جراحی‌های مهم اندام‌های داخلی مانند جداره‌های شکم، رحم و… برای تسهیل در تنفس و خارج کردن مخاط بعد از عمل، فیزیوتراپی تنفسی کاربرد زیادی دارد؛ همچنین بیماران دارای تومورهای ریه همیشه به این روش نیازمندند.
کسانی که بیماری انسدادی ریوی مثل آسم، برونشیت مزمن، بیماری عفونی پنومونی، آمفیزم و… دارند، همیشه به فیزیوتراپی نیاز دارند.

فیزیوتراپی تنفسی در کودکان

مشکلات دسنگاه تنفسی در کودکان معمولا مادرزادی است و حالت مزمن دارد، به همبن خاطر فیزیوتراپی قفسه سینه در آنها ضروری است تا در بهبود تنفس و خارج کردن مخاط غلیظ و چسبیده به ریه، کمک کند.
این روش در کودکان تنفس را بهبود می‌بخشد و سرفه ارادی برای تخلیه اخلاط را به کودک آموزش خواهد داد. چون کودکان قادر به همکاری نیستند و بیماری در آنها مزمن است، عملکرد دستگاه تنفسی به هم می‌ریزد و وضعیت ستون فقرات را دگرگون کرده باعث کم شدن حجم قفسه سینه می‌شود و این باعث محدودیت تنفسی برای اطفال می‌شود و این مهمترین دلیل برای ضروریت فیزیوتراپی تنفسی در کودکان است. در این مورد حتما با فیزیوتراپیست در ارتباط باشید.

فیزیوتراپی تنفسی با هوم‌ویزیت

همیشه بیمارانی وجود دارند که به هر دلیل قادر به خارج شدن از منزل نیستند و معمولا بعد از جراحی و بستری شدن طولانی مدت در منزل به فیزیوتراپی تنفسی برای تخلیة ترشحات و بهبود تنفس، نیاز پیدا می‌کنند. بیماران در این مرحله تحرکی ندارند و ترشحات در آنها غلیظ شده و به دیواره‌ های ریه می‌چسبد و تنفس را مشکل خواهد کرد. هوم‌ویزیت به شما این امکان را می‌دهد تا در زمینه انجام فیزیوتراپی تنفسی و انواع تمرینات تنفسی از ان مجرّب در این زمینه در اسرع وقت کمک بگیرید.

مشاوره رایگان با ی فیزیوتراپی مزین:تلفن های تماس:

۰۲۱۲۲۱۴۵۶۵۱ – ۰۹۱۹۸۰۴۹۰۶۰

آدرس مراکز درمانی فیزیوتراپی مزين :

١) تهران، بام سعادت آباد، بلوار حق شناس، برج آرک طبقه همکف
٢) تهران، بام سعادت آباد، بلوار حق شناس، برج آرک طبقه همکف