فیزیوتراپی سینه

فیزیوتراپی قفسه سینه یکی از روش‌های بسیار مؤثر و کارآمد برای از بین بردن ترشحات ایجاد شده در مسیر هوا و ریه‌های بیمارانی است که بنا به دلایل مختلف از راه‌های هوایی مصنوعی استفاده کرده‌اند. در این مطلب قصد داریم شما را با تکنیک‌ها و روش‌های مختلف فیزیوتراپی قفسه سینه آشنا کنیم.

در چه صورت باید از فیزیوتراپی قفسه سینه استفاده کنیم؟

احتمالاً تا به حال نام فیزیوتراپی قفسه سینه را زیاد شنیده باشید اما این که چه نوعی از فیزیوتراپی است و برای چه بیمارانی استفاده می‌شود شاید برای همه مشخص نباشد. بیمارانی که بنا به هر دلیلی در زمان بستری شدن در بیمارستان از راه‌های هوایی مصنوعی مانند لوله گذاری استفاده کرده‌اند، با مشکلاتی در دفع ترشحات رو به رو خواهند شد. ضمناً از آنجایی که در این نوع بیماران میزان ترشحات بیشتر از حد طبیعی است، ممکن است بیمار قادر نباشد به راحتی آن ها را دفع کند. در این موارد باید از فیزیوتراپی استفاده شود. ماندگاری طولانی مدت این ترشحات و مواد در راه هوایی یا ریه می‌تواند منجر به مشکلات زیادی برای سیستم تنفسی بیمار شود.

چنانچه به فیزیوتراپی قفسه سینه نیاز دارید و به دلیل آلودگی هوا ، کهولت سن ، جراحی سنگین و … قادر به خرو از منزل نمی باشید می توانید از خدمات فیزیوتراپی در منزل تهران و کرج که توسط مرکز توانبخشی ایرانیان ارائه می شود استفاده کنید. فیزیوتراپیست های ما در کمترین زمان ممکن در منزل شما حاظر می شوند و فیزیوتارپی را برای شما انجام می دهند.

فیزیوتراپی قفسه سینه

فیزیوتراپی سینه روشی است که برای از بین بردن ترشحات، مواد و اخلاط در ریه یا راه‌های هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فیزیوتراپی قفسه سینه از روش‌ها و تکنیک‌های متفاوتی کمک گرفته می‌شود تا بیمار بتواند ترشحات را از قسمت‌های مختلف ریه خارج کند. در فیزیوتراپی از روش‌های مختلفی مانند تخلیه وضعیتی استفاده می‌شود. در این روش، تخلیه ی ترشحات در ریه بیمار توسط نیروی جاذبه ی زمین صورت می‌گیرد. در مواردی نیز برای این کار از ضربه زدن به قفسه سینه (دق سینه) کمک گرفته می‌شود. پس از انجام این مراحل، به کمک دست لرزشی بر روی قفسه سینه بیمار ایجاد می‌کنند تا بتوانند ترشحات حاصل را به سمت مسیر هوایی انتقال دهند. نهایتاً این ترشحات توسط سرفه از بدن خارج می‌شوند. برای انجام تکنیک‌های مختلف فیزیوتراپی باید تجربه ی کافی و مهارت بالایی داشته باشید تا بتوانید این روند را به صورت کنترل شده و بدون هیچ گونه صدمه به بیمار انجام دهید.

استانداردها در انجام فیزیوتراپی قفسه سینه

انجام فیزیوتراپی باید به تشخیص پزشک معالج در صورت نیاز بیمار انجام شود. فیزیوتراپ با بیمار مصاحبه ای در زمینه ی روند درمان و تاریخچه ی بیماری انجام می دهد و پس از آن معاینات بالینی برای وی انجام می شوند. از این مرحله به بعد در صورتی که بیمار تمایل به انجام فیزیوتراپی قفسه سینه داشت، روند درمان آغاز می شود. فیزیوتراپی ممکن است به صورت ایستاده و یا بستری باشد که این موارد تا حدی بستگی به شرایط جسمی بیمار دارد. پس از انجام فیزیوتراپی قفسه سینه باید مراقبت ها و تمریناتی توسط بیمار انجام شود که تأثیر بسیار زیادی بر بهبودی و روند درمان دارد.

دستگاه ساکشن

ساکشن دستگاهی است که برای انجام فیزیوتراپی قفسه سینه مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه با مکشی که ایجاد می کند، ترشحات ایجاد شده را از راه تنفسی خارج می کند. این دستگاه ها در مدل های متنوعی به بازار ارئه می شوند و بیمار می تواند با صلاح دید پزشک و در صورت نیاز از آن ها استفاده کند. این دستگاه ها به صورت ظرف استوانه ای هستند که ترشحات حاصل را در حین فرآیند ساکشن، جمع آوری می کنند. دستگاه ساکشن دارای دو لوله است؛ یکی از این لوله ها قطورتر و بلندتر بوده که رابط ساکشن نامیده می شود و دیگری لوله باریک تری است که وارد مجرای تنفسی می شود و به همین دلیل اهمیت زیادی دارد که این لوله استریل و عاری از هر گونه آلودگی باشد. این دستگاه دارای دکمه هایی برای خاموش و روشن کردن و تنظیم قدرت مکش هستند.

موارد منع فیزیوتراپی سینه

یکی از نکاتی که درباره ی فیزیوتراپی قفسه سینه باید به آن توجه کنید، موارد ممنوعیت آن است. در صورت مشکلات زیر نباید از این روش استفاده کرد.

کسانی که آسم حاد دارند.
کسانی که به خونریزی حاد ریه دچار هستند.
در صورت شکستگی دنده ها
کسانی که دارای تومور ریه هستند.
افرادی که دچار پنوموتراکس درمان نشده هستند.
افرادی که دارای آسیب هایی در قسمت های سر و گردن هستند.
برای انجام فیزیوتراپی باید ابتدا به موارد منع آن توجه کرد. این موارد به تشخیص پزشک صورت می گیرند.

انجام تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه

برای انجام فیزیوتراپی قفسه سینه، بیمار باید به صورت هدفمند و هوشمندانه در وضعیت های مختلفی قرار بگیرد. این حالت ها کمک می کنند که علاوه بر ویبره و دق، جاذبه ی زمین نیز باعث خروج ترشحات از ریه و راه های تنفسی بیمار شوند. زمانی که بیمار در وضعیت های مختلف قرار می گیرد دست ها شبیه فنجان قرار گرفته و به قفسه ی سینه زده می شوند که به این فرآیند دق گفته می شود و اهمیت زیادی در تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه دارد.

کات مهم در مورد تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه

آن چیزی که در کیفیت فیزیوتراپی قفسه سینه یا فیزیوتراپی تنفسی اهمیت دارد، مهارت بالا در انجام تکنیک های مختلف است. به طور کلی برای انجام این نوع فیزیوتراپی از دو مرحله ی تخلیه وضعیتی و دق استفاده می شود که برای انجام آنها باید نکات زیر را به خوبی رعایت کرد:

در فرآیند تخلیه وضعیتی بیمار باید زمانی را به صورت نشسته یا دراز کشیده باشد تا با استفاده از نیروی جاذبه زمین بتواند ترشحات را از ریه خارج کند. به طور میانگین مدت زمانی که صرف هر وضعیت می شود، بین ۳ تا ۱۵ دقیقه است.
حرکات مربوط به دست در زمان انجام فرآیند دق از مچ دست انجام می شوند.
در زمان انجام فرآیند دق باید هوا در بین بدن و دست بیمار حبس شود به نحوی که صدای تو خالی هوا را بشنویم. در این صورت انجام تکنیک دق دیگر دردناک نخواهد بود.
تکنیک دق را نمی توان برای برخی قسمت های بدن مانند روی مهره ها، معده، شکم، استخوان جناغ و قسمت های زیرین دنده ها به کار برد.
ضربات باید به صورت مستمر، با سرعت ثابت و نسبتاً محکم باشند.
پس از انجام تکنیک دق برای خروج ترشحات به سمت مسیرهای هوایی بزرگ از تکنیک های ویبره یا همان لرزش استفاده می شود. این تکنیک ها باید در همان قسمت هایی که دق انجام شده است صورت گیرند.
برای انجام تکنیک دق دست ها به صورت فنجان قرار می گرفتند اما برای انجام ویبره یا لرزش باید دست ها را صاف کرده و بر روی قفسه سینه قرار داد.
انجام تکنیک های دق و ویبره باید به صورت متناوب انجام شوند.
پس از اینکه تکنیک ویبره انجام شد، باید تنفس عمیقی کشیده شود تا ترشحات خارج شوند.
در پایان کار تکنیک فیزیوتراپی قفسه سینه ، سرفه و هافینگ صورت می گیرد.

قبل از انجام فیزیوتراپی تنفسی باید به نکات زیر توجه کنید:

از پوشیدن لباس های تنگ، جواهرات و لباس هایی که در اطراف گردن دکمه و یا زیپ دارند، خودداری کنید.
این روش بر روی یک لباس نرم انجام می شود. دقت کنید که فیزیوتراپی قفسه سینه روی بدن لخت انجام نمی شود.
فیزیوتراپ نباید در زمان انجام تکنیک های فیزیوتراپی ساعت یا انگشتر داشته باشد.
چند عدد دستمال کاغذی برای تمیز کردن ترشحات کنار خود داشته باشید.

تکنیک فیزیوتراپی سینه در نوزادان

از فیزیوتراپی قفسه سینه برای نوزادان هم استفاده های زیادی می شود. نوزادانی که دارای بیماری های مادرزادی و یا مشکلاتی در ساختار ریه هستند، باید از فیزیوتراپی تنفسی استفاده کنند. در فیزیوتراپی تنفسی نوزادان از روش های موقعیتی و ضربه زدن استفاده می شود. در روش اول نوزاد باید در یک وضعیتی قرار گیرد که بتواند توسط سرفه، ترشحات را تخلیه کند. در این مرحله جاذبه ی زمین تأثیر زیادی بر تخلیه ی ترشحات دارد. در روش ضربه زدن، فیزیوتراپ به قسمت هایی که دارای ترشح هستند به روش مناسب ضربه هایی وارد می کند. این روش برای کودکان باید با دقت و احتیاط بیشتری صورت گیرد.

فیزیوتراپی قفسه ‌سینه چیست؟

دو ریه اعضای نهایی تنفسی انسان هستند که حجم عمده قفسه ‌سینه را اشغال می‌کنند. هوا وارد ریه‌ها می‌شود و در آنجا در مجاورت مویرگ‌های ظریفی قرار می‌گیرد که خون در آنها جریان دارد. بدین ترتیب، دی اکسید کربن از خونِ داخل مویرگ‌ها خارج می‌شود و اکسیژنِ داخل هوا جذب خون داخل مویرگ‌ها می‌گردد. هر ریه از پنج قسمت تشکیل شده است که هر یک از آنها یک لوب نامیده می‌شوند.
در فیزیوتراپی قفسه ‌سینه، فرد موقعیت های بدنی متفاوتی را به خود می‌گیرد به گونه‌ای که با بهره‌گیری از نیروی جاذبه زمین ترشحات مخاطی هر ریه از هر پنج لوب آن خارج شوند. به این امر، تخلیه موقعیتی ترشحات مخاطی هم گفته می‌شود. هر موقعیت بدنی طوری تعریف شده است که در آن یکی از لوب های ریه روی به سمت پایین قرار می‌گیرد. وقتی علاوه بر قرار گرفتن بدن فرد در یک موقعیت خاص، از ضربه‌هایی خفیف روی قفسه ‌سینه استفاده می‌شود، نام تخلیه موقعیتی و دَق (ضربه) بیشتر برای آن کاربرد می‌یابد. علاوه بر این کار شخص مراقبت کننده، قفسه سینه بیمار را به لرزش و حرکت ظریفی وا می‌دارد. این حرکات ظریف قفسه ‌سینه، ترشحات مخاطی را بیشتر جابه‌جا کرده و از راه‌های هوایی کوچک به راه‌های هوایی بزرگتر هدایت می‌کند؛ جایی که یک سرفه یا سینه صاف کردن می‌تواند باعث خروج کامل آن از بدن شود.
فیزیوتراپی قفسه ‌سینه پیچیده نیست. برخی از کودکان به یک بیماری ژنتیکی به نام سیستیک فیبروزیس مبتلا هستند؛ یعنی تغییراتی در ترشحات مخاطی به‌خصوص در ریه و غلظت آن پدید می‌آید که امکان تخلیه ترشحات ریوی به میزان مناسب را از دست می‌دهند. این کودکان به فیزیوتراپی قفسه ‌سینه بسیار وابسته هستند و نیاز مبرم دارند. همه اقوام، دوستان و هم سن‌های فرد مبتلا به سیستیک فیبروزیس می‌توانند اصول فیزیوتراپی قفسه ‌سینه را یاد بگیرند و برای فرد مبتلا اجرا نمایند. طبیعی است که در کلینیک فیزیوتراپی و بیمارستان‌ها فیزیوتراپیست‌های عزیز یا پرستاران گرامی این کار را انجام داده و به دیگران هم آموزش می‌دهند.
اما چرا تخلیه مناسب ترشحات ریوی مهم است؟ اگر ترشحات مخاطی حرکت نکنند و تخلیه نشوند، مکان مناسبی برای رشد میکروب‌ها و آغاز عفونت ریه فراهم می‌شود و بدین ترتیب التهاب عفونی ریه یا همان ذات‌الریه ممکن است پیش آید. عفونت و التهاب هر دو تولید ترشحات ریوی را بیشتر می‌کنند و عدم تخلیه این ترشحات باز عفونت را بدتر می‌کند. این چرخه شامل عفونت، التهاب و تولید ترشحات می‌تواند به قدری پیش برود که به ریه آسیب وارد کند و کارکرد طبیعی ریه را با اختلال جدی مواجه سازد.
البته برخی افراد نیاز دارند فیزیوتراپی قفسه ‌سینه در منزل برای آنها انجام شود و با توجه به این که مراحل آن پیچیده نیست توجه علاقمندان را به انجام برخی مراحل آن جلب می کنیم.

فیزیوتراپی قفسه ‌سینه چگونه انجام می‌شود؟

برای تخلیه موقعیتی، فرد طوری می‌خوابد یا می‌نشیند که آن لوب ریه که قرار است ترشحات مخاطی آن پاکسازی شود در بالاترین جای ممکن قرار می گیرد. هم اکنون نیروی جاذبه زمین کمک می کند که ترشحات مخاطی این لوب تخلیه شوند و فرد مراقبت کننده می‌تواند برای تسهیل این امر و کمک بیشتر به ضربه‌های آرام (یا همان دق) و حرکات لرزشی قفسه ‌سینه اقدام نماید. این که کدام موقعیت یا به عبارت دیگر کدام لوب برای تخلیه ترشحات انتخاب شود به وضع پزشکی بیمار بستگی دارد و گاهی ممکن است به لحاظ نیازها یا شرایط متفاوتِ افراد، اندکی در این موقعیت‌ها تغییراتی داده شود.
پس از این که بیمار در موقعیت مورد نظر قرار گرفت، هم اکنون مراقبت کننده می تواند وارد کردن ضربه‌های آرام یا همان دق را به دیواره قفسه ‌سینه آغاز کند. این کار به طور معمول برای ۳ تا ۵ دقیقه انجام می شود و گاهی پس از آن، حرکات لرزشی در همان منطقه از قفسه سینه برای ۱۵ ثانیه (یا به عبارت دیگر برای مدتی که بیمار ۵ بازدم انجام می‌دهد) صورت می‌پذیرد. هم اکنون وقت آن فرا رسیده است که از بیمار خواسته شود سرفه نماید یا با قدرت سینه صاف کند. بدین ترتیب ترشحات مخاطی که با کارهای قبلی از راه‌های هوایی کوچک به راه‌های هوایی بزرگتر آمده‌اند از بدن خارج می‌شوند.
یک کار مهم به شمار می‌آید که کمک می‌نماید ترشحات مخاطی حرکت نمایند. برای انجام دق باید کمی به کف دست قوس بدهیم مانند زمانی که قصد داریم کمی آب را کف دست‌مان نگه داریم. هم اکنون در حالی که قسمت فرو رفته کف دست به سمت قفسه سینه بیمار است (در واقع با روی دست) دق را آغاز می‌کنیم. هوایی که بین فرورفتگی کف دست و دیواره قفسه سینه بیمار در زمان وارد کردن ضربه محبوس می‌شود مانند یک بالشتک عمل می‌کند و اجازه نمی‌دهد این ضربات باعث احساس درد و ناراحتی شود.
دق باید با نیروی نسبتا قوی و با تداوم پی‌درپی انجام شود. هر ضربه باید صدای توخالی فرورفتگی کف دست را همراه داشته باشد. برای وارد کردن این ضربات، مراقبت کننده بیشتر باید از مچ دست استفاده کند در حالی که بازوی وی در شرایط استراحت قرار دارد. در غیر این صورت خستگی زودتر به سراغ مراقبت کننده می‌آید. اگر فرورفتگی کافی در قوس کف دست رعایت شود، این ضربات با درد یا ناراحتی برای بیمار همراه نخواهد بود.

استخوان جناغ سینه

معده (ناحیه دنده‌های پایینی سمت چپ در جلو)
کلا ناحیه دنده‌ پایینی در پشت (برای پیشگیری از وارد آمدن آسیب به طحال در چپ، کبد در سمت راست و کلیه‌ها در دو طرف)
برخی افراد ترجیح می‌دهند به جای روش سنتی استفاده از فرورفتگی کف دست، از وسایل خاصی برای دق استفاده نمایند. اگر شما هم دوست دارید به جای روش سنتی از وسیله خاصی استفاده بفرمایید بهتر است پیش از آن با فیزیوتراپیست یا پرستار مربوطه مشورت نمایید.
حرکات لرزشی مرحله پایانی است. انتظار داریم با اجرای این تکنیک و وارد کردن این ضربه های ظریف‌تر ترشحات مخاطی ریه به راه‌های هوایی بزرگتر وارد شوند. مراقبت کننده کف دست خود را به صورت عادی روی آن ناحیه از قفسه ‌سینه می‌گذارد که قرار است لوب ریوی زیر آن تخلیه شود، عضلات بازو و شانه خود را منقبض می‌کند و حرکات لرزشی ریزی را پدید می‌آورد. سپس مراقبت کننده در حالی که حرکات لرزشی را ادامه می‌دهد فشار ملایمی هم روی این منطقه وارد می‌کند.
تکنیک دیگری که برای لرزش وجود دارد به شرح زیر است. مراقبت کننده یک دست را همان طور که در بالا گفتیم روی ناحیه‌ای از قفسه سینه که قرار است ترشحات مخاطی آن تخلیه شود قرار می‌دهد و دست دیگر خود را روی آن می‌گذارد. هم اکنون با فشردن این دو دست به یکدیگر حرکات لرزشی خفیف را ایجاد می‌کند.
حرکات لرزشی برخلاف دق باید با کف دست در حالت صاف انجام شود و برای ایجاد حرکات لرزشی نباید کف دست در وضعیت فرورفته قرار گیرد. بهتر است از بیمار بخواهیم بازدم خود را در طول مدت زمان بیشتری از ریه خارج کند تا نتیجه بهتری به دست آوریم.
تنفس عمیق، ترشحات مخاطی ریه را که از جای خود کنده شده‌اند بیشتر جابه‌جا می‌کند و ممکن است به سرفه منجر شود. برای این که به بیمار کمک شود که نفس عمیق‌تری بکشد به وی باید توصیه کرد که از تنفس دیافراگمی (یا همان نفس کشیدن شکمی) استفاده کند. در تنفس شکمی موقع دم، فرد عضله شکم را شل می‌گیرد و اجازه می‌دهد شکم به جلو بیاید و فضای بیشتری در قفسه سینه برای ورود هوا به مناطق پایینی ریه فراهم شود. برعکس، وقتی بیمار در حالت بازدم است عضلات شکم را سفت می‌گیرد و به داخل می‌کشد. این کار فضای قفسه ‌سینه را کمتر می‌کند و به خروج هوا و تا حدودی ترشحات مخاطی از بخش‌های پایینی ریه کمک می‌نماید.

چه مدت فیزیوتراپی قفسه ‌سینه را انجام دهیم؟

به طور کلی هر نوبت درمانی برای فیزیوتراپی قفسه ‌سینه بین ۲۰ تا ۴۰ دقیقه است. بهترین زمان برای انجام این کار پیش از صرف غذاست. اگر قرار است بعد از صرف غذا انجام شود پیشنهاد می کنیم یک و نیم تا دو ساعت پس از آن برنامه‌ریزی شود که احتمال استفراغ به حداقل ممکن برسد. به طور معمول ابتدای بامداد یا زمان خوابیدن یا بیدار شدن از خواب بیشتر توصیه می‌شود. مدت و تعداد دفعات انجام فیزیوتراپی قفسه ‌سینه به شرایط بیمار بستگی دارد: کسی که احساس می‌کند ریه‌اش پر از ترشحات، یا به بیماری دیگری هم مبتلا شده بهتر است برای مدت و دفعات بیشتری این فیزیوتراپی را دریافت کند. در مورد موقعیت‌های لازم و زمان و تعداد دفعات انجام این کار برای بیمار بهتر است با فیزیوتراپیست خود مشورت بفرمایید.

چه نکاتی را در فیزیوتراپی قفسه ‌سینه رعایت کنیم؟

لازم است هم بیمار هم مراقبت کننده هر دو در طول انجام فیزیوتراپی قفسه ‌سینه احساس راحتی کنند. پیش از آغاز، بهتر است بیمار لباس‌های تنگ و زیورآلات را در آورد و دکمه یا زیپ لباس را کمی باز نماید طوری که در ناحیه گردن، قفسه ‌سینه و کمر احساس تنگی و فشار نکند. شاید بهتر باشد از ابتدا یک لباس نرم و سبک مانند یک تی‌شرت پوشیده شود. یادمان باشد فیزیوتراپی نباید روی بدن برهنه و در تماس با پوست بیمار انجام شود. مراقبت کننده هم باید حلقه، انگشتر و سایر زیورآلات سنگین یا بزرگ دست مانند ساعت یا دستبند را در آورد. مقدار مناسبی دستمال یا به هر حال، شرایط مناسبی باید فراهم کرد که بیمار بتواند راحت سرفه کند و ترشحات مخاطی ریه را خارج سازد.
وقتی دق صورت می‌پذیرد بهتر است بیمار رو به جلو خم نشده باشد زیرا باعث می‌شود به ستون فقرات وی فشار بیاید. بیمار باید با پشت صاف دق را دریافت کند. سطحی که بیمار روی آن دراز می‌کشد باید در ارتفاع مناسبی باشد که مراقبت کننده برای انجام فیزیوتراپی احساس راحتی کند.
برای راحتی بیشتر می‌توان از بالش، پشتی مبل، حجم زیادی از روزنامه مثلا برای گذاشتن زیر بالش برای تنظیم ارتفاع و موارد مشابه سود برد. کودکان را می‌توان با یا بدون بالش روی پا گذاشت و فیزیوتراپی قفسه ‌سینه را برای آنها انجام داد.
یادمان باشد که دق و حرکات لرزشی باید روی استخوان‌های دنده انجام شود.

وسایل کمکی برای فیزیوتراپی قفسه ‌سینه

وسایل دق که در کف دست قرار می‌گیرند، هم الکتریکی هم غیرالکتریکی، ممکن است بتوانند در انجام فیزیوتراپی مفید باشند. گاهی می‌توان از دستگاه‌های لرزاننده (یا همان ویبراتور) هم سود برد. به‌خصوص این وسایل برای کسانی که می‌خواهند خودشان فیزیوتراپی را برای خودشان و بدون کمک مراقبت کننده انجام دهند بسیار مفید است.

طوری برنامه‌ریزی کنید که در حال تماشای یک ویدیو یا برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌تان فیزیوتراپی صورت پذیرد.
در طول فیزیوتراپی به موسیقی یا داستان صوتی مورد علاقه خود گوش بسپارید.
صحبت کردن، بازی کردن یا آواز خواندن در حین یا پیش از فیزیوتراپی برای برخی افراد لذتبخش است.
برای کودکان می‌توان تنفس عمیق (به صورت فوت کردن) یا سرفه را به یک بازی تبدیل کرد مانند مسابقه سرفه محکم‌تر یا باد کردن بادکنک
بهتر است بیماران از دوستان، اقوام، خواهر یا برادر دوست‌داشتنی خود برای انجام فیزیوتراپی درخواست کنند. تنوع مراقبت کننده به سبب همدم‌های گوناگون برای بیمار بیشتر سرگرم کننده است.
اکنون برای آشنایی شما با برخی از انواع موقعیت‌ها برای انجام فیزیوتراپی قفسه ‌سینه برخی از آنها را در زیر با هم مرور می‌کنیم.

فیزیوتراپی قفسه سینه در عمل چگونه است؟

روی صندلی با پشت صاف بنشینید. هم اکنون ضربه‌های دق را به ناحیه عضلانی بین بالاترین دنده و تیغه شانه طبق آنچه در بالا توضیح داده شد، وارد نمایید. همین کار را در طرف دیگر قفسه ‌سینه تکرار نمایید. اگر دستتان می‌رسد بهتر است این کار را در ناحیه بالا و پشت یعنی عقب تیغه شانه هم انجام دهید.

فیزیوتراپی توسط مراقبت کننده

بیمار روی صندلی با پشت صاف بنشیند. هم اکنون مراقبت کننده با کف دست در حالت فرورفته یا با وسایل کمکی از روی لباس در هر دو طرف قفسه ‌سینه ضربه‌های دق را به ناحیه عضلانی بین بالاترین دنده و تیغه شانه طبق آنچه در بالا توضیح داده شد، وارد نماید.
برای انجام فیزیوتراپی قسمت پشتی لوب بالای ریه توسط مراقبت کننده موقعیت زیر توصیه می‌شود: در همان حالتی که بیمار نشسته است یک یا چند بالش روی پای او قرار دهید و از وی بخواهید روی آنها به جلو تکیه دهد. زاویه این تکیه به جلو نباید از سی درجه بیشتر باشد. هم اکنون مراقبت کننده می‌تواند در وضع ایستاده یا نشسته (هر کدام برای خودش راحت‌تر است) ضربات دق را به بخش بالا و پشت قفسه ‌سینه بیمار وارد نماید. دقت شود که ضربات روی ستون مهره‌های بیمار وارد نشود.
ادامه فیزیوتراپی روی بخش‌های بالایی قفسه ‌سینه در حالت درازکش راحت‌تر است. بیمار به پشت دراز می‌کشد در حالی که دست‌ها در طرفین وی قرار دارد. مراقبت کننده بالای سر بیمار می‌نشیند یا می‌ایستد و ضربه‌های دق را در هر دو طرف قفسه سینه بین بالاترین دنده تا پستان وارد می‌کند.
برای انجام فیزیوتراپی بخش چپ و بالای قفسه ‌سینه باید بیمار روی پهلوی راست دراز بکشد طوری که قسمت چپ قفسه ‌سینه به سمت بالا باشد. فرد مراقبت کننده با کف دست در حالت فرورفته فقط ناحیه زیر پستان را با ضربات دق مورد فیزیوتراپی قرار می‌دهد. نباید روی دنده‌های پایین تر از این دق کرد زیرا محل قرارگیری معده است.
بدیهی است برای فیزیوتراپی بخش راست و بالای قفسه سینه روال بالا به صورت جابه‌جا انجام می‌شود. دقت بفرمایید که در سمت راست هم ضربات دق فقط به ناحیه زیر پستان وارد شود و مناطق پایین تر مورد دق واقع نشوند زیرا در این نواحی کبد قرار گرفته است.
هم اکنون وقت آن رسیده است که فیزیوتراپی برای بخش پایین و پشت قفسه ‌سینه انجام شود. این بخش فیزیوتراپی به خروج ترشحات مخاطی لوب‌های پایینی ریه کمک می‌کند. از بیمار می‌خواهیم که به شکم بخوابد. مراقبت کننده می‌تواند همزمان فیزیوتراپی هر دو طرف پایین قفسه سینه را اجرا کند. می توان ضربات دق را درست از دنده ماقبل آخر از پایین وارد کرد. نباید آخرین دنده پایینی یا روی ستون فقرات دق شود.
برای تکمیل فیزیوتراپی لوب‌های پایینی ریه کار را به صورت زیر بهتر است ادامه داد. بیمار در همان حالت که به پشت خوابیده یک چهارم دور به سمت راست می گردد طوری که سمت چپ قفسه سینه در بالا قرار گیرد. هم اکنون مراقبت کننده با کف دست فرورفته یا با وسایل کمکی ضربات دق را به پهلو و پشت در سطح دنده ماقبل آخر وارد می نماید. همچنان دقت شود که روی دنده آخر در پایین قفسه سینه ضربه وارد نشود.
بدیهی است که همین کار با جابه‌جا شدن مراقبت کننده و یک چهارم دور چرخیدن بیمار به سمت چپ برای تکمیل فیزیوتراپی لوب پایین سمت راست ریه بیمارمانند آنچه دربالا برای سمت چپ و پایین گفته شد، برای سمت راست تکرار می‌شود.

فیزیوتراپی قفسه سینه چیست؟

تنفس نقش پررنگی در حیات و کارکرد سیستم بدن دارد . گاهی اوقات مشکلاتی مانند انواع بیماری های تنفسی و قلبی موجب می شود که فرد در تنفس دچار مشکل شود. لذا برای رفع این مشکلات مراقبت های درمانی مختلفی انجام می گیرد که یکی از مهمترین اقدامات فیزیوتراپی قفسه سینه به منظور بهبود تنفس و پاکسازی مجاری هوایی استفاده می شود و این روش فیزیوتراپی شامل اقداماتی است که به منظور درمان بیماران گروه های سنی مختلف مبتلا به مشکلات تنفسی حاد و مزمن انجام میگیرد. اهداف فیزیوتراپی تنفسی شامل جلوگیری از بسته شدن راههای تنفسی و جلوگیری از تجمع ترشحات که منجر به اختلال در انتقال طبیعی تنفس و اکسیژن می شود. بهبود پاکسازی راه های هوایی و ایجاد سرفه به منظور به حرکت درآوردن ترشحات و تخلیه آن و افزایش حجم قفسه سینه آموزش تمرینات تنفسی و پیشگیری از اختلالات ثانویه مثل به هم خوردن وضعیت طبیعی است.

تکنیک‌های فیزیوتراپی قفسه سینه چگونه انجام می‌شود؟

تکنیک های فیزیوتراپی قفسه سینه شامل اجزای مختلفی از جمله ارزیابی و تکنیک های بالینی می باشد.در ارزیابی‌های اولیه اغلب درمانگر تاریخچه ی بیماری را بررسی کرده و سپس به معاینه سیستم های مختلف بدن بیمار مثل سیستم قلبی- عروقی و سیستم عصبی و سیستم اعصاب خودمختار می پردازد.در این مرحله مواردی مثل ظاهر کلی بیمار، شکل و ابعاد قفسه سینه الگوی تنفسی و قرینگی حرکت قفسه سینه و نیز سلامت اعصاب منشعب به سیستم ریوی و تنفسی ارزیابی می شود سپس در مرحله بعدی لمس قفسه سینه انجام می شود که لرزش های مختلف در هنگام تنفس و صحبت و سرفه فرد بررسی می‌شود. تکنیک های درمانی شامل آموزش تمرینات تنفسی وآموزش تنفس دیافراگمی و نیز قرار دادن بیمار در وضعیتهای مناسب برای تخلیه ی ترشحات و نیز درمانهای دستی در جهت بهبود تنفس و تخلیه ی ترشحات برای افزایش حجم قفسه سینه ونیز تحریک سرفه می باشد.

روش‌های فیزیوتراپی قفسه سینه

روش های موثر در فیزیوتراپی قفسه سینه شامل تمرینات و درمانهای دستی است. در کلینیک فیزیوتراپی تمرینات در جهت بهبود الگوی تنفسی افزایش حجم قفسه سینه تحریک سرفه است، قدم اول آموزش تنفس صحیح به بیمار می باشد که در این مرحله انواع تنفس های دیافراگمی، تنفس های عمیق و نوع صحیح دم و بازدم به بیمار آموزش داده می شود. مرحله بعدی درمانهای دستی است که با تکنیک‌های مثل کاپینگ پرکاشن ویبریشن شیپینگ انجام می شود در این مرحله بیمار در وضعیت های مختلفی قرار گرفته و در آن وضعیت درمان دستی انجام می شود در این مرحله تخلیه ترشحات صورت گرفته و سپس از بیمار می ‌خواهیم که با سرفه ترشحات را خارج کند. این تکنیک تخلیه وضعیتی نام دارد که با تکنیک ترشح حرکت داده شده و با وضعیت های مختلف و سرفه یا دستگاه ساکشن خارج می شود.

استاندارد فیزیوتراپی قفسه سینه

استاندارد در فیزیوتراپی قفسه سینه به این صورت است که ابتدا پزشک از بخش فیزیوتراپی درخواست انجام فیزیوتراپی قفسه سینه را کرده و سپس با توجه به نظر و تشخیص پزشک معالج بیمار توسط فیزیوتراپیست ارزیابی شده و درمان مخصوص به آن انتخاب می شود. در ابتدا درمانگر با بیمار مصاحبه کرده و تاریخچه ی بیماری و همچنین تاریخچه فامیلی او بررسی می‌شود. پس از آن معاینات بالینی توسط فیزیوتراپیست انجام میشود و در صورتیکه بیمار کاندید انجام فیزیوتراپی قفسه سینه باشد فیزیوتراپی برای وی شروع میشود در این مرحله بیمار ممکن است سرپایی یا بستری باشد که با توجه به وضعیت بیمار درمان خاص انجام می شود مرحله ی نیز بعدی مراقبتهای بعد از تمرینات و تکنیک های فیزیوتراپی می باشد که پیگیری شرایط بیمار بعد از انجام تکنیک ها و در تمرینات و درصد بهبودی وی است.

کاربرد فیزیوتراپی قفسه سینه

فیزیوتراپی قفسه سینه در تمام بیمارانی که دارای بیماری های حاد و مزمن تنفسی هستند کاربرد دارد زیرا در این افراد مشکلاتی مثل تخلیه نشدن ترشحات و محدودیت تنفسی معمولا وجود دارد. همچنین در بیماران دارای مشکل در تخلیه ترشحات و بیماران دارای مشکلات عصبی عضلانی نیز استفاده می شود. گاهی اوقات بعد از جراحیهای مثل جراحیهای ارگان های داخلی بدن مثل جراحی جدار شکم یا رحم و یا جراحی های ستون فقرات فیزیوتراپی قفسه سینه برای رفع مشکلات تنفسی و تخلیه ترشحات بعد از عمل انجام می شود. بیمارانی که دارای مشکلات بدخیمی مثل انواع تومورهای ریوی هستند به صورت مادام العمر مجبور به انجام فیزیوتراپی قفسه سینه می باشند. دسته دیگر از بیماران دارای عفونت ها و بیماری های مزمن و محدود کننده ریوی مثل بیماریهای انسدادی مزمن ریوی که شامل برونشیت مزمن آمفیزم و آسم و برونشکتازی و سیستیک فایبروزیس و بیماری عفونی پنومونی هستند.

ساکشن کردن فیزیوتراپی قفسه سینه

یکی از مشکلاتی که برای افراد بستری و یا بیهوش در بیمارستان به وجود می آید انباشته شدن ترشحات به مدت طولانی در داخل ریه می باشد چون بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی وصل بوده و معمولاً قادر به انجام تنفس خود به خودی نیست لذا ترشحات در داخل ریه زیاد شده و غلیظ و چسبنده می شوند هنگامی که این ترشحات تخلیه نشوند محل مناسبی برای ایجاد عفونت در داخل بدن بیمار به وجود می آید و علاوه بر مشکلات ناشی از عفونت آسیب به بافت ریه هم زده می شود. همچنین انباشته شدن ترشح و عفونت حجم تنفسی را تا میزان زیادی کم میکند و بیمار را کاملا دستگاه تنفس مصنوعی وابسته می کند معمولا برای جلوگیری از این اتفاقات یکی از روش های فیزیوتراپی قفسه سینه به نام ساکشن به کار می رود که شامل یک یا ۲ لوله ی پلاستیکی استریل و ظرف استوانه می باشد.

محیط های درمانی فیزیوتراپی قفسه سینه

فیزیوتراپی قفسه سینه در مراکز مختلفی که شامل محیط درمانی و مراقبتی و نیز منزل قابل انجام است در بیمارستان ها معمولا محل ارائه خدمات فیزیوتراپی قفسه سینه دو بخش است بخش بستری و بخش سرپایی .بخش بستری شامل بخش مراقبت های ویژه و بخش مراقبت های پس از جراحی می باشد که در این بخش ها فرد به علت بیهوشی یا عدم توانایی در انجام تنفس خود به خودی و اتصال دستگاه مصنوعی تنفس و یا افزایش ترشحات داخل ریه و کم شدن حجم تنفسی نیازمند خدمات فیزیوتراپی قفسه سینه می باشد .بخش سرپایی نیز شامل مراکز توانبخشی و بازآموزی تنفسی و قلبی عروقی می باشد که بیشتر افراد با هدف افزایش حجم تنفسی و یادگیری تمرینات تنفسی و همچنین بالا بردن سطح کیفیت زندگی مراجعه می کنند. مراکز درمانی مراقبتی طولانی‌ مدت مثل آسایشگاه ها نیز نیازمند خدمات فیزیوتراپی می باشند. همچنین فیزیوتراپی در منزل قابل انجام است.

اصول فیزیوتراپی تنفسی چیست؟

فیزیوتراپی تنفسی یا فیزیوتراپی قفسه سینه شامل اقداماتی است از روشها و تکنیکهای مختلف در جهت بالابردن سطح تنفسی بیمار و افزایش حجم تنفسی سینه و افزایش قدرت عضلات تنفسی و تخلیه ترشحات استفاده می شود .دستورات اولیه برای انجام فیزیوتراپی تنفسی از سمت و پزشک معالج می باشد که با توجه به مشکلات بیمار به بخش فیزیوتراپی ارجاع داده می شود. در این مرحله با ارزیابی دقیق بیمار اقدامات لازم برای وی انجام گرفته و اهدافی مثل تخلیه ترشحات، آموزش انواع تکنیک ها و تصحیح الگوی تنفسی بیمار در فیزیوتراپی دنبال می‌شود در بیماران بستری که از طرف پزشک ارجاع داده می شوند، پس از ارزیابی صحیح ،اهدفی مثل بهبود کارایی سیستم تنفسی و تلاش در جهت مستقل شدن بیمار از دستگاه تنفس مصنوعی همچنین ایجاد و آموزش سرفه ارادی در بیمار برای تحریک تخلیه ترشحات، دنبال می شود.

انواع فیزیوتراپی تنفسی در نوزادان

فیزیوتراپی تنفسی در کودکان نقش عمده ای در بهبود دارد. فیزیوتراپی تنفسی در کودکانی استفاده می‌شود که دارای بیماری‌های مادرزادی مثل سیستیک فیبروزیس و یا مشکلات ساختاری ریوی می باشند. فیزیوتراپی تنفسی در کودکان توسط فیزیوتراپیست با توجه به مشکل بیمار انجام می شود و دو روشی که در این نوع فیزیوتراپی قفسه سینه کاربرد دارد عبارتند از روش موقعیتی و ضربه زدن . روش اولیه یا روش موقعیتی کودک در وضعیت مناسب برای تخلیه ترشحات قرار گرفته و با تحریک و ایجاد سرفه سعی در تخلیه ترشحات کودک داریم که در این تکنیک جاذبه نقش عمده ای دارد و به خروج ترشحات کمک می کند. روش ثانویه یا روش ضربه زدن، روشی است که در آن فیزیوتراپیست و یا والدین کودک پس از آموزش لازم ، به ناحیه هایی از ریه که دارای ترشحات هستند با روش مناسب که همان روش فنجانی و برای کودکان کوچکتر روش ۲ انگشتی است.

آموزش فیزیوتراپی تنفسی در کودکان

معمولا چون مشکلات تنفسی کودکان به صورت مادرزادی می باشد لذا مشکل بیشترحالت مزمن پیدا کرده درنتیجه پاکسازی راه‌های هوایی در کودکان بسیار نقش عمده ای را ایفا می کند. فیزیوتراپی قفسه سینه با هدف تخلیه راههای هوایی، کنده شدن ترشحات چسبیده و غلیظ به دیواره ریه و همچنین بهبود ظرفیت تنفسی و آموزش سرفه ارادی برای تخلیه ترشحات در کودکان انجام میشود .در کودکان به علت همکاری کم و مزمن بودن بیماری های تنفسی ، الگوی تنفسی به هم میریزد و در نتیجه ی آن وضعیت ستون فقرات و پاسچر طرف فرد تحت تاثیر قرار گرفته و به دنبال آن حجم قفسه سینه کم می شود که نتیجه آن کاهش ظرفیت تنفسی کودک است.لذا اصلاح الگوی تنفسی و اصلاح پاسچر کودک در پروسه فیزیوتراپی بسیار اهمیت دارد. همچنین آموزش والدین کودک از اهمیت ویزه ای برخوردار است.

پمفلت فیزیوتراپی تنفسی در icu

فیزیوتراپی قفسه سینه معمولا در کودکانی که دچار مشکلات مادرزادی مثل سیستیک فایبروزیس، کودکان نارس و کودکان متصل به دستگاه مصنوعی تنفسی و کودکانی که مورد عمل جراحی قرار گرفتند انجام میشود. گاهی اوقات کودکان در دستگاهای تنفس مصنوعی هستند در زمانی که در محل جداسازی از دستگاه قرار میگیرند نیز باید آموزش‌های لازم و اقدامات لازم را در جهت جدا سازی موفق را دریافت کند در این پروسه اقدامات انجام شده عبارتند از ایجاد تهویه و تبادل گازی مناسب به صورتی که اکسیژن دریافتی برای تنفس فرد به حد کافی باشد جلوگیری از انباشته شدن ترشحات در داخل ریه جلوگیری از چسبیده شدن ترشحات به دیواره ریه و کمک به جداسازی کودک از دستگاه تنفس مصنوعی می باشد .

فیزیوتراپی تنفسی در منزل

فیزیوتراپی تنفسی در منزل معمولا در بیمارانی که به هر علت قادر به ترک منزل و مراجعه به مراکز مرتبط نیستند، انجام می شود. اقدامات فیزیوتراپی در منزل به صورت عمده با هدف تخلیه ترشحات و تصحیح الگوی تنفسی بیمار انجام می شود. معمولا بیماران در منزل پس از جراحی ها و بستری های طولانی مدت شروع به انجام فیزیوتراپی قفسه سینه می کنند که در این مرحله چون بیمار فعالیت لازم را ندارد، ترشحات غلیظ و چسبناک شده و مستعد ایجاد عفونت می شوند. لذا جلوگیری از ایجاد عفونت و مشکلات ثانویه اقدامی است که در فیزیوتراپی منزل با تکنیک های دستی فیزیوتراپی و تخلیه ای وضعیتی قابل انجام می باشدو مرحاه ی بعدی با آموزش تمرینات تنفسی به بیمار، سعی در افزایش حجم و ظرفیت تنفسی وجود دارد.

مشاوره رایگان با ی فیزیوتراپی مزین:تلفن های تماس:

۰۲۱۲۲۱۴۵۶۵۱ – ۰۹۱۹۸۰۴۹۰۶۰

آدرس مراکز درمانی فیزیوتراپی مزين :

١) تهران، بام سعادت آباد، بلوار حق شناس، برج آرک طبقه همکف
٢) تهران، بام سعادت آباد، بلوار حق شناس، برج آرک طبقه همکف