فلج شدن صورت و فیزیوتراپی

علائم و نشانه ها فلچ بل

علائم و نشانه‌های فلج بل (عصب صورت)به صورت ناگهانی بروز کرده و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

ضعیف شدن سریع عضلات یک طرف صورت که از لحاظ شدت از ضعف ملایم تا فلج کامل متغیر است، و فلج عصب صورت در طول چند ساعت تا چند روز رخ می‌دهد.

افتادگی چهره و مشکل در بیان حالات چهره، مانند بستن چشم‌ها یا لبخند زدن.

ناتوانی از جلوگیری از ریزش براق دهان.

درد در طرف درگیر که در اطراف فک یا در گوش یا پشت آن احساس می‌شود.

افزایش حساسیت گوش طرف درگیر به صدا.

سردرد

کاهش حس چشایی.

تغییر در مقدار اشک و بزاق فرد.

در موراد نادری، فلج بل(فلج صورت) می‌تواند اعصاب هر دو طرف صورت را درگیر کند.

علت ها و دلایل فلج بل

هر چند که دلیل رخ دادن فلج بل دقیقاً مشخص نیست، اما اغلب آن را به قرارگیری در معرض یک عفونت ویروسی نسبت می‌دهند. ویروس‌هایی که با فلج بل (فلج صورت) ارتباط داده شده‌اند همان ویروس‌هایی هستند که باعث بروز موارد زیر می‌شوند:

تاول‌های تبخالی و تبخال تناسلی
آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)
مونونوکلئوز (اپشتین بار)
عفونت‌های ناشی از سیتومگالوویروس
بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس)
سرخک آلمانی (سرخجه)
اوریون (ویروس اوریون)
آنفولانزا (آنفولانزای نوع B)
بیماری دست، پا و دهان (ویروس کوکس ساکی)
در فلج بل، عصب کنترل کننده عضلات صورت که در مسیر خود به طرف صورت از یک دالان استخوانی عبور می‌کند، متورم و ملتهب می‌شود (که معمولاً ناشی از یک عفونت ویروسی است). وضعیت این عصب، علاوه بر عضلات صورت، اشک، بزاق، حس چشایی و یک استخوان کوچک در میانه گوش را نیز درگیر می‌کند.

هیچ آزمایش به خصوصی برای فلج بل (فلج صورت) وجود ندارد. پزشک، تنها به چهره شما نگاه می‌کند و از شما می‌خواهد که با بستن چشم‌ها، بالا بردن ابرو، نشان دادن دندان‌ها و اخم کردن و حرکات دیگر، عضلات چهره‌تان را حرکت دهید.

سایر عارضه‌ها (مانند سکته، عفونت، بیماری لایم و تومورها) نیز می‌توانند باعث ضعیف شدن عضلات صورت شده و عوارضی مشابه عوارض فلج بل ایجاد کنند. اگر علت علائمی که دارید مشخص نباشد، پزشک آزمایش‌های دیگری را توصیه خواهد کرد که عبارتند از:

الکترومیوگرافی (EMG): این آزمایش می‌تواند وجود آسیب عصبی را تشخیص داده و شدت آن را تعیین کند. الکترومیوگرافی فعالیت الکتریکی یک عضله را در پاسخ به تحریک و همچنین نوع و سرعت رسانایی تکانه‌های الکتریکی، در امتداد یک عصب، اندازه‌گیری می‌کند.

آزمایش‌های تصویربرداری: بعضی وقت‌ها برای بررسی فلج بل و عوامل دیگری که می‌توانند بر عصب چهره‌ای فشار وارد کنند، مانند یک تومور یا شکستگی جمجمه، از ام‌آرآی یا سیتی‌اسکن استفاده می‌شود.

ما در کلینیک شمیم فیزیوتراپ‌هایی داریم که تخصصشان تشخیص و درمان عارضه فلج بل است. ما با ارائه درمانی تخصصی عضلات چهره را تقویت کرده و تعادل عضلانی را به چهره بیمار برمی‌گردانیم. علائم فلج بل در افراد مختلف به اشکال متفاوتی بروز کرده و از نظر شدت از ضعف ملایم تا فلج کامل را در بر می‌گیرند. فیزیوتراپ‌های ما قادرند، بسته به شدت ضعف عضلات، درمان مناسبی را به مراجعین ارائه دهند.

فیزیوتراپی فلج صورت

انجام فیزیوتراپی باید بلافاصله پس از بروز فلج بل آغاز شود تا بتوانید تا حد ممکن توانایی‌هایتان را دوباره به دست بیاورید. در اینجا مشورت با یک فیزیوتراپ خبره که تخصصش توانبخشی صورت است ضروری می‌باشد، زیرا برای طراحی یک برنامه درمان فلج بل با بهترین نتیجه، حتماً به یک ارزیابی دقیق از وضعیت بیمار نیاز خواهد بود. برنامه درمانی برای افراد مختلف، بسته به شدت علائم فلج بل، میزان تأثیر عارضه بر حرکات صورت و نرخ بهبودی، به اشکال متفاوتی اجرا می‌شود.

برای مبتلایان به فلج بل می‌توان از شیوه‌های مختلف فیزیوتراپی درمانی استفاده کرد. البته، ضروری است که انجام فیزیوتراپی در اولین فرصت شروع شود. گزینه‌های موجود عبارتند از:

طب سوزنی

با استفاده از طب سوزنی مجموعه‌ خاصی از عصب‌ها و عضلات تحریک می‌شوند تا حالت طبیعی عضلات چهره حفظ شده، درد تسکین بیابد و تنش‌های موجود در عضلات رفع شوند. این شیوه احتمال آسیب‌های بیشتر به عصب‌ها را کاهش می‌دهد.

تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی برای بیمار مبتلا به فلج بل عبارت است تحریک گروه‌هایی از عضلات و عصب‌ها برای حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات و بهبود کارایی آن‌ها. این روش میزان لاغری یا تحلیل رفتن عضلات را کم می‌کند.

در روش تحریک عصبی، برخی سیگنال‌های الکتریکی ارسال می‌شود که اساساً مشابه آن دسته از تکانه‌های عصبی هستند که یک عصب سالم به عضلات صورت می‌فرستد؛ گاهی اوقات به این روش تحریک نوروتروفیک هم گفته می‌شود.

ورزش دادن عضلات صورت

ورزش دادن صورت به شکل ملایم، باعث حفظ کشیدگی و حالت طبیعی عضلات صورت و کاهش ضعف عضلات می‌شود. تمرینات ورزشی متناسب با نیازهای هر فرد طراحی می‌شوند. این روش باعث بهبود هماهنگی و حفظ حافظه حرکتی می‌شود.

پیلاتس بالینی

می‌توان با یک برنامه‌ تخصصی که با تمرکز بر حرکات کوچک تولید قدرت کرده و تعادل را به عضلات برمی‌گرداند، از دست رفتگی تعادل و هماهنگی را درمان کرد.

گرما درمانی

استفاده از کیسه‌های داغ تحت نظر فیزیوتراپ، به بهبود گردش خون در اطراف عصب‌ها و عضلات کمک می‌کند.

بیوفیدبک

به افراد کمک می‌کند تا با شناسایی و تمرکز بر عضلات درگیر، کنترل حرکت آن عضلات را دوباره به دست آورند. این روش آگاهی بیمار از وضعیت عضلات صورتش را افزایش می‌دهد.

سینکینزی

اگر چه اکثراً فلج بل به طور کامل بهبود می‌یابد اما در بعضی موارد ضعف همچنان باقی می‌ماند. در این شرایط می‌توان احتمال داد که سینکینزی رخ داده است. سینکینزی حرکت جمعی یا حرکت غیرارادی عضلات صورت است. برای مثال، هنگام تلاش برای لبخند چشم جمع می‌شود یا هنگام بستن چشم دهان بالا کشیده می‌شود. سینکینزی معمولاً در حدود شش ماه پس از بروز فلج بل رخ می‌دهد، البته می‌تواند خیلی زودتر از آن هم رخ دهد. این مشکل در جاهایی از صورت که عضلاتشان ضعیف شده رخ می‌دهد و از لحاظ شدت از سطحی نامحسوس تا کاملاً آشکار را در برمی‌گیرد. متأسفانه این ضعف می‌تواند با بدشکل کردن حالات چهره باعث خجالت بیمار شود. اما، با فیزیوتراپی می‌توان به طور اختصاصی به درمان این عارضه ناراحت کننده پرداخت. در اینجا نکته مهم، شناسایی و رسیدگی زودهنگام به این عارضه و پایش دقیق آن است.

ما در کلینیک فیزیوتراپی شمیم یک کلینیک توان‌بخشی صورت دایر کرده‌ایم که خدمات ارزیابی، درمان و پایش در مراحل مختلف بهبودی را ارائه می‌دهد. لطفاً هر زمان که مایلید برای تعیین وقت ویزیت، دریافت مشاوره در مورد مناسب بودن یا نبودن فیزیوتراپی برای شما و یا دریافت هرگونه توضیح دیگری با ما تماس بگیرید.

ورزش و حرکات اصلاحی

تمرینات صورت که متناسب با هر بیمار ارائه می‌شوند، بیش از همه به بهبود عملکرد صورت افرادی که در سطحی متوسط دچار فلج شده‌اند و همچنین موارد مزمن فلج بل کمک می‌کنند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تمرینات صورت در موارد حاد نیز عوارض فلج بل را کاهش می‌دهند.

درمان فلج بل

به حالت ریلکس در مقابل یک آینه بنشینید.

به آرامی ابروها را بالا ببرید؛ می‌توانید با کمک انگشتانتان این حرکت را انجام دهید.

ابروهایتان را به طرف هم بکشید و اخم کنید.

بینی‌تان را چروک کنید.

تلاش کنید پره‌های بینی‌تان را باز کنید و از طریق بینی یک نفس عمیق بکشید.

به آرامی تلاش کنید گوشه‌های دهانتان را به طرف بیرون بکشید.

حرکت فوق را انجام داده و کمی در همان حالت بمانید.

می‌توانید برای انجام حرکت فوق از انگشتانتان کمک بگیرید. حرکت را انجام دهید و در انتها انگشتانتان را بردارید و ببینید آیا می‌توانید در این صورت هم آن لبخند را نگه‌دارید.

یک گوشه دهانتان را بالا ببرید . سپس گوشه دیگر را

به پایین نگاه کنید.

به آرامی پشت انگشت اشاره‌تان را روی پلکتان بگذارید تا بتوانید چشمتان را بسته نگه‌دارید.

با یک دست به آرامی ابروی طرف مخالف را بالا بکشید.این کار را در چند نقطه از ابرو انجام دهید. این حرکت به شل شدن پلک و جلوگیری از سفت شدن آن کمک می‌کند.

حالا تلاش کنید که به آرامی پلک‌هایتان را به هم بفشارید.

چشم‌هایتان را باریک کنید، طوری که انگار به خورشید نگاه می‌کنید.

آیا فلج بل همیشه در یک طرف ثابت از صورت اتفاق می‌افتد؟

فلج بل عارضه‌ای است که باعث تضعیف و یا فلج شدن عضلات صورت می‌شود. این بیماری ناشی از تروما به عصب هفتم جمجمه است. تقریباً احتمال وقوع و یا عود کردن این بیماری در دو طرف سمت چپ و راست صورت برابر است.

آیا جنسیت یا نژاد در ابتلا به فلج بل نقش دارد؟

شیوع فلج بل در مردان و زنان و همچنین در نژادهای مختلف تقریباً برابر است. همچنین احتمال خفیف یا شدید بودن این بیماری و میزان بهبودی آن نیز در بین زنان و مردان و نژادهای مختلف برابر است.

شرایط زیر می‌تواند احتمال ابتلا به فلج بل را افزایش دهد :

افراد مسن بیشتر از سایر گروه‌های سنی در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند اما این بدان معنا نیست که کودکان از آن مصون هستند. میزان بهبودی این بیماری در کودکان بسیار بالا است.
احتمال مبتلا شدن افراد دیابتی‌ به بیماری فلج بل ۴ برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است.
سه ماهة آخر بارداری نیز زمان افزایش خطر ابتلا به فلج بل تلقی می‌شود.
سابقة قبلی ابتلا به فلج بل

آیا فلج بل می‌تواند بر دو طرف صورت تأثیر بگذارد؟

اگرچه بسیار نادر است و کمتر از ۱٪ موارد را شامل می‌شود اما فلج بل در مواردی ممکن است هر دو طرف صورت را درگیر خود کند. در مواردی که فلج بل هر دو سمت صورت را مبتلا کرده است مهم است که به کمک یکسری آزمایشات سایر علل احتمالی این وضعیت را بررسی کرد.

آیا فلج بل می‌تواند بر سایر قسمت‌های بدن نیز تأثیر بگذارد؟

سایر قسمت‌های بدن بغیر از صورت دچار فلج بل، ضعف و یا بی‌حسی نمی‌شوند. در صورت بروز این مشکلات در مناطق دیگری از بدن بدانید که فلج بل دلیل بروز این علائم نیست و برای تشخیص علت اصلی باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود.

پیشرفت علائم فلج بل چگونه اتفاق می‌افتد؟

پیشرفت علائم بیماری فلج بل خیلی سریع رخ می‌دهد و اکثر مردم یا پس از بیدار شدن از خواب دچار آن می‌شوند و یا علائمی مانند خشکی چشم یا حس سوزش در اطراف لب دارند و در همان روز به مرور این بیماری خود را نشان می‌دهد. گاهی اوقات چندین روز طول می‌کشد تا معلوم شود که این علائم مربوط به فلج بل هستند. معمولا این بیماری طی گذشت چند روز پس از شروع ( زیر دو هفته) به اوج خود می‌رسد (حداکثر ۳ هفته در مواردی که فرد دچار سندرم رامسی هانت شده باشد). برخی از علائم هشدار دهندة فلج بل شامل درد در ناحیة گردن یا گوش درد ( داخل و پشت گوش) می‌شود اما معمولاً این بیماری در همان موارد اولیه تشخیص داده نمی‌شود.

آیا بل فلج مسری است؟

خیر این بیماری مسری نیست. افراد مبتلا به فلج بل می‌توانند به محض احساس راحتی و بهبودی دوباره به سر کار خود برگشته و فعالیت‌های طبیعی خود را از سر بگیرند.

میزان بهبودی افراد مبتلا به فلج بل چقدر است؟

تقریباً ۵۰٪ بیماران مبتلا به بیماری فلج بل در طی مدت زمان کوتاهی بهبودی کامل خود را بدست می‌آورند. حدود ۳۵ ٪ دیگر از بیماران در کمتر از یک سال می‌توانند به میزان خوبی از بهبودی دست یابند.

صرف نظر از علت اصلی آن، می‌توان فلج بل را به عنوان یک رویداد یا ترومای عصبی توصیف کرد. این بیماری نیز مانند هر آسیب دیگری به مرور بهبودی به دنبال دارد. کیفیت و مدت زمان بهبودی بستگی به شدت آسیب اولیه دارد. اگر عصب چیزی بیش از یک ضربه خفیف متحمل نشده باشد در این صورت بهبودی خیلی سریع اتفاق می‌افتد و طی چند روز تا چند هفته فرد بهبود می‌یابد. متوسط سرعت بهبودی از این بیماری احتمالاً بین چند هفته تا چند ماه به طول می‌انجامد. عصب با سرعت تقریبی ۱ تا ۲ میلی متر در روز بازسازی می‌شود و می‌تواند پس از گذشت ۱۸ ماه و یا شاید هم اندکی بیشتر دوباره احیا شود. البته ناگفته نماند که بهبودی ظاهر فرد ممکن است بیشتر از این بازة زمانی به طول بیانجامد.

آیا احتمال دارد فردی دوباره دچار فلج بل شود؟

معمولا احتمال عود فلج بل چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است. امروزه با کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این بیماری و شناسایی سایر انواع فلج‌های صورت این میزان کاهش یافته است. با این وجود هنوز تخمین میزان عود به طور گسترده‌ای بین ۴ تا ۱۴ درصد متغییر است. این میزان در آخرین گزارش‌های گرفته به ۵ تا ۹ درصد کاهش یافته است و میانگین زمان بین عود این بیماری ۱۰ سال است.

آیا ماساژ در درمان فلج صورت موثر است؟

از درمانگر یا پزشک خود بخواهید تا تکنیک‌های ماساژ درمانی که می‌توانید در خانه انجام دهید را به شما آموزش دهد. بسیاری از بیماران با ماساژ ملایم صورت می‌توانند علائم و ناراحتی‌های ناشی از فلج بل را برطرف کنند. همچنین از پزشک خود بخواهید تا یک فیزیوتراپیست باتجربه و معتبر در زمینة درمان فلج بل را به شما معرفی کند. فراموش نکنید که به هنگام مراجعه به فیزیوتراپیست تنها صورت خود را ماساژ ندهید بلکه از وی بخواهید که کل بدنتان را ماساژ دهد تا از مزایای ماساژ درمانی شامل کاهش التهاب، استرس و اضطراب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن بهره‌مند شوید.

آیا ویتامین B و زینک در کاهش علائم فلج بلز تاثیری دارند؟

باتوجه به نقش ویتامین B6 در بهبود و داشتن عملکرد سیستم عصبی سالم و سلامت چشم لذا اطمینان از وجود این ویتامین به مقدار کافی در برنامه درمانی فلج بلز ضروری است. از آنجا که ویتامین B6 محلول در آب است از همین رو معمولا مصرف آن به عنوان مکمل توصیه نمی‌شود. بنابراین مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B6 مانند گوشت سینه بوقلمون محلی، گوشت گاو، ملاس سیاه، تخمه، دانه کنجد و نخود به مراتب بهتر از مصرف این ویتامین بصورت مکمل است.

زینک یا روی در تمامی سلولهای بدن ما وجود دارد و یک ماده معدنی ضروری است که باید جزئی از برنامه درمانی فلج بل باشد .هزاران سال است که از زینک برای بهبود زخم‌ها، تقویت واکنش‌دهی سیستم ایمنی بدن و پشتیبانی از عملکرد سالم تیروئید استفاده می‌شود و تحقیقات ثبات کرده است که در درمان سرماخوردگی، بیماری‌های تنفسی خاص و ویروسی نیز موثر است. افزودن غذاهای سرشار از زینک مانند گوشت گوسفند، تخم کدو تنبل، گوشت گاو، نخود، بادام هندی و سایر موارد دیگر به رژیم غذایی خود می‌تواند در بهبودی سریع‌تر از بیماری‌های ویروسی یا بیماری‌های زمینه‌ای عامل بروز این علائم بسیار موثر باشد.

فرق فلج صورت و سکته چیست؟

فلج بل یک اختلال در عصب صورت است که باعث ضعف یا فلج شدن یک طرف صورت می‌شود و شایع‌ترین علت افتادگی صورت است. در این حالت صورت بیمار طوری است که در یک سمت از آن دچار ضعف و از دست دادن تون عضلانی می‌گردد. سمت دیگر صورت همچنان قادر به حرکت دادن عضله و تون است و همین امر باعث می‌شود که طرف مبتلا در مقایسه با طرف سالم ظاهری “افتاده” داشته باشد.

از طرفی دیگر افتادگی صورت یکی از ویژگی‌های بارز علائم نامتقارن سکته است. ضعف یا فلج شدن یک طرف بدن که به آن به نام همی پلژی گفته می‌شود از جمله علائم سکته محسوب می‌شوند. در بسیاری از موارد، ضعف صورت به هنگام سکته طوری است که خانواده یا دوستان بیمار می‌توانند در همان ابتدا وقوع سکته را تشخیص دهند. با این حال، به هنگام بروز سکته مشکلاتی بیشتر از تغییر در تون عضله صورت اتفاق می‌افتد.

سکته مغزی احتمالاً می‌تواند بر عملکرد مغز، تشخیص گفتار، تون مردمک (مردمک نابرابر)، توانایی بلع و علائم حیاتی تأثیر بگذارد.

بزرگترین تفاوت بین فلج بل و سکته مربوط به درگیری مغز است. از آنجا که فلج بل روی بافت واقعی مغز یا عملکرد مغز تأثیر نمی‌گذارد لذا تنها عصب صورت را دچار اختلال می‌کند لذا اگر چیزی فراتر از بروز مشکل در عصب صورت اتفاق افتاد بدانید که فلج بل نیست.

آیا بوتاکس در درمان فلج بل و یا فلج صورت موثر است؟

تزریق بوتاکس برای بسیاری از بیماران گزینه درمانی مناسبی است. در بعضی موارد، علائم فلج بل به خودی خود در طی گذشت چند هفته یا چند ماه فروکش می‌کند. تزریق بوتاکس می‌تواند به آرام کردن عضلات فلج شدة صورت برای بازیابی موقت تقارن و ظاهر طبیعی صورت تا زمان برطرف شدن کامل بیماری کمک کند. توجه به این نکته حائز اهمیت است که این بیماری در افراد مختلف به شکل‌های متفاوتی اتفاق می‌افتد به طوری که برخی از افراد ممکن است تنها علائم خفیفی را تجربه کنند و پس از گذشت دو هفته این علائم برطرف شوند. از طرفی دیگر ممکن است که افرادی تا آخر عمر دچار فلج شدید عضلات صورت شوند.

تزریق بوتاکس ممکن است به هر دو طرف صورت و یا تنها سمت آسیب‌دیده انجام شود. اگر بوتاکس تنها به سمت فلج شدة صورت تزریق شود در این صورت می‌تواند با محدود کردن حرکت اسپاستیک سایر عضلات که به دلیل سینکینزی اتفاق می‌افتد عضلات سفت و محکم شدة صورت را شل و آرام کند اما اگر تزریق بوتاکس در سمت سالم صورت انجام گیرد عضلات بیش از حد مسلط و غالب شده را شل و آرام شده و ظاهر بهتری و متعادل‌تری در صورت فرد ایجاد می‌کند.

اثرات درمانی بوتاکس به طور معمول بین ۳ تا ۴ ماه ادامه دارد و باید هر ۴ یا ۵ ماه یکبار مجددا برای اصلاح و یا تزریق دوباره به پزشک مراجعه شود.

اگرچه درمان فلج بل تنها از طریق تزریق بوتاکس در تسکین درد و ناراحتی ناشی از این اختلال عصبی عضلانی موثر است با این حال تزریق بوتاکس زمانی بیشترین تاثیر را دارد که با یک برنامه فیزیوتراپی عضلانی عصبی ترکیب شود. با ترکیب این دو روش امکان بازگرداندن حرکت عضلات صورت، بهینه‌سازی بهبودی و رسیدن به اهداف مورد نظر بیشتر از قبل می‌شود.

 

مشاوره رایگان با ی فیزیوتراپی مزین: