عفونت کلیه

عفونت کلیه (پیلونفریت) یک نوع عفونت در مجرای ادرار است که معمولاً از مجرای ادرار یا مثانه شروع شده و به سمت کلیه‌ها گسترش می‌یابد. عفونت کلیه به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز دارد. در صورتی که این بیماری تحت مداوا قرار نگیرد، باکتری‌ها وارد جریان خون شده و باعث بروز عفونت‌های مهلک می‌شوند.

در صورتی که این بیماری تحت درمان قرار نگیرد، عفونت کلیه می‌تواند باعث ایجاد عوارض و بیماری‌های خطرناکی شود که برخی از آنها عبارتند از:

آسیب‌دیدگی دائمی کلیه: آسیب‌دیدگی دائمی کلیه می‌تواند باعث نارسایی مزمن کلیوی شود.

سمی شدن خون (سپتیسمی)

کلیه‌ها مواد زائد خون را فیلتر کرده و سپس خون را به نقاط مختلف بدن ارسال می‌کنند. در صورتی که کلیه‌های شما عفونی شده باشند، باکتری‌ها از طریق کلیه وارد جریان خون شده و به سمت نقاط مختلف بدن می‌روند.

عوارض بارداری

زنان مبتلا به عفونت کلیه در دوران بارداری ممکن است بچه‌هایی را به دنیا آورند که در هنگام تولد، وزنشان کم است، برای درمان هر چه سریع‌تر و جلوگیری از عوارض خطرناک عفونت کلیه در اولین فرصت به متخصص اورولوژی مراجعه نمایید تا دارو و یا آزمایشات لازم تجویز گردد.

علائم عفونت کلیه

تب
درد کمر، درد پهلوها یا درد در کشاله ران
درد شکم
تکرر ادرار
نیاز به ادرار کردن مداوم
احساس سوزش یا درد در هنگام ادرار کردن
وجود چرک یا خون در ادرار
ادرار با بوی بد و کف‌آلود

علائم سنگ کلیه

سنگ های کلیه درون مجاری ادراری و یا کلیه ها وجود دارند. بسیاری از این سنگها هیچ علامتی نداشته و سنگهای خاموش نامیده می شوند. علائم به طور ناگهانی ایجاد می شوند و دردهای شدیدی را در ناحیه پشت و شکم، پهلوها یا کشاله ران برای فرد ایجاد می کنند. تغییر وضعیت بدن منجر به از بین رفتن درد نمی شود.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر علامت یا نشانه‌ای که باعث نگرانی شما می‌شود باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که برای عفونت مجرای ادرار تحت درمان قرار دارید ولی علائم و نشانه‌های شما بهبود نمی‌یابد باید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که هر یک از علائم عفونت کلیه با خون در ادرار، حالت تهوع و استفراغ همراه شد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

علل عفونت کلیه

عفونت کلیه معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها از طریق لوله‌هایی که ادرار را حمل می‌کنند وارد ادرار شده و شروع به تکثیر می‌کنند. باکتری‌های ناشی از عفونت‌های قسمت‌های دیگر بدن هم ممکن است از طریق جریان خون وارد کلیه‌ها شوند. عفونت کلیه از این مسیر غیرمعمول نیست و ممکن است اتفاق بیفتد. برای مثال در صورتی که شما از مفصل مصنوعی یا دریچه مصنوعی قلب استفاده می‌کنید و آنها عفونت کرده باشند ممکن است این عفونت از طریق جریان خون وارد کلیه شود. به ندرت، عفونت کلیه پس از عمل جراحی کلیه ایجاد می‌شود.

علائم و نشانه های دیگری که در هنگام آسیب شدید به کلیه ایجاد می شود

✅ احساس طعم فلز در دهان

✅ تنفس سخت

✅ تورم و تنفس کوتاه

بسته به دلیل ایجاد درد کلیه، درد ممکن است در سمت چپ، راست و یا هر دو سمت ایجاد شود. گاهی درد در هر دو سمت ایجاد شده، که دلیل آن آسیبی است که موجب ایجاد تروما در کلیه شده است و در نهایت باعث میشود علائم بالا ایجاد شوند. آسیب های کمتر ممکن است در ابتدا بدون هیچ علائمی باشند. آسیب شدید به کلیه می تواند منجر به فشار خون، ضربان غیر نرمال و شوک شود.

درد کلیه ممکن است به سبب مشکلات یا بیماری های کلیه و یا سایر بخش های آن، مانند مثانه و حالب رخ دهد. با این حال، بیماری های دیگری ممکن است علائمی شبیه به بیماری های کلیوی داشته باشند، اما در حقیقت ارتباطی با بیماری های کلیوی ندارند، مانند:

✔ اعمال فشار به ماهیچه های پشت

✔ مشکلات نخاعی (شکستگی ها، آبسه)

✔ درد دنده ها

✔ التهاب و تحریک پرده جنب (پلوریت)

✔ فتق دیسک بین مهره ای (رادیکولیت)

✔ فیبروز پشت صفاقی

✔ شینگلز (یک نوع عفونت ویروسی پوست)

✔ آنوریسم آئورت شکمی

✔ مشکلات مربوط به زنان

دردهایی که ناگهانی ایجاد می شوند، تیز و شدید می باشند. افزایش و کاهش امواج درد اغلب مربوط به سنگهای کلیوی در حالب کلیه است. دردهایی که به واسطه سنگ کلیه ایجاد می شوند، کولیک نامیده می شوند.

بیماری ها و شرایطی که منجر به ایجاد درد کلیه می شوند.
دلایل و بیماریهای بسیاری وجود دارند که منجر به ایجاد درد در کلیه (یا درد پهلو) می شوند. این بیماریها می توانند به طور حاد و یا مزمن عملکرد کلیه را تحت تاثیر قرار دهند. بیماری های دیگر در زمان تولد ظاهر می شوند. برخی افراد ممکن است با اختلالات ژنتیکی زاده شوند که می تواند بر روی عملکرد کلیه ها تاثیر داشته باشد.

درد کلیه یا پهلو می تواند حاد، نسبتا ثابت و تیز باشد. درد کلیه معمولا هنگامی مشاهده می شود که سنگهای کلیه یا مشکلات دیگری، مجرای تخلیه ادرار از کلیه را مسدود کرده باشند. بااینحال، فرآیندهای دیگری می توانند منجر به ایجاد درد مزمن و با شدت کمتری شوند، که معمولا منجر به درد تیز در کلیه می شوند.

عفونت مجاری ادراری

برخی دلایل درد کلیه و یا پهلو به صورت زیر است:

عفونت های مجاری ادراری

عفونت مجاری ادراری زمانی رخ می دهد که یک یا تعداد بیشتری از بخشهای سیستم ادراری (کلیه ها، حالب، مثانه و یا مجاری اداری) با پاتوژن هایی (عمدتا باکتری ها) آلوده شوند. عفونت های مجاری ادراری عمدتا در زنان ایجاد می شوند. حدود ۵۰ درصد از زنان عفونت مجاری ادراری را حداقل یک بار در طول زندگی خود تجربه می کنند. بسیاری از این عفونتها شدید نبوده اما اگر عفونت به کلیه ها برسد، بیماریهای جدیتری را ایجاد کرده و حتی می تواند منجر به مرگ نیز شود.

 لخته خون در کلیه (ترومبوز سیاهرگ کلیوی)

ترمبوز عمیق سیاهرگ، لخته خونی است که در داخل سیاهرگ ایجاد شده و عمدتا عمیق بوده و در ساق پا مشاهده می شود. خطری که وجود دارد این است که لخته می تواند شکسته شده و در جریان خون حرکت کند. این لخته می تواند در ششها تجمع کرده و جریان خون را در آنها متوقف کند و در نتیجه منجر به آسیب به اندام ها و یا حتی مرگ شود.

عواملی که احتمال ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهند عبارتند از:

آناتومی زنانه

زنان بیش از مردان در خطر مبتلا شدن به عفونت کلیه هستند. مجرای ادرار زنان بسیار کوتاه‌تر از مردان است بنابراین باکتری‌ها فاصله کمتری تا خارج شدن از بدن از طریق مثانه دارند. نزدیک بودن واژن به مقعد هم فرصت مناسبی برای تکثیر باکتری‌ها تا زمان ورود به مثانه ایجاد می‌کند سپس عفونت از مثانه به سمت کلیه گسترش می‌یابد. زنان باردار بیشتر در معرض عفونت کلیه قرار دارند.
انسداد مجرای ادرار: هر چیزی که جریان ادرار را کند کند یا توانایی تخلیه کامل مثانه را کاهش دهد مانند سنگ کلیه، اختلالات ساختاری در سیستم دفع ادرار یا در مردان بزرگ شدن غده پروستات می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت کلیه را افزایش دهد.

ضعف سیستم ایمنی بدن

برخی بیماری‌ها مانند دیابت و اچ آی وی، سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و احتمال ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهند. برخی داروها مانند داروهایی که برای جلوگیری از رد پیوند ارگان‌های بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند هم اثر مشابهی دارند.

آسیب‌دیدگی عصب‌های اطراف مثانه

آسیب‌دیدگی عصب‌ها یا نخاع می‌تواند احساس عفونی شدن مثانه را مسدود کند که در نتیجه شما متوجه وجود عفونت حتی در مراحل پیشرفته آن نمی‌شوید.

استفاده طولانی مدت از سوند ادرار

سوند ادرار لوله‌ای است که برای تخلیه ادرار از مثانه به کار برده می‌شود. شما ممکن است از سوند پس از انجام برخی عمل‌های جراحی یا آزمایش‌های تشخیصی استفاده کنید. در صورتی که شما نتوانید از روی تخت بلند شوید ممکن است لازم باشد برای مدت طولانی از سوند استفاده کنید.
بیماری‌هایی که باعث می‌شود ادرار در مسیر اشتباه جاری شود: در بیماری برگشت ادراری، مقدار کمی ادرار به مثانه برگشته و به سمت حالب یا کلیه‌ها می‌رود. افراد مبتلا به برگشت ادرار ممکن است در کودکی مکرراً به عفونت کلیوی مبتلا شده باشند و احتمال ابتلا به عفونت کلیه در دوران کودکی و بزرگسالی در این افراد افزایش می‌یابد.

آزمایش‌ها و تشخیص

پزشک معمولاً عفونت کلیه را از روی علائم و نشانه‌های آن مانند تب و کمر درد تشخیص می‌دهد. اگر دکتر در مورد تشخیص عفونت کلیه شک داشت از شما خواهد خواست تا از ادرارتان برای آزمایش باکتری‌ها، خون و چرک موجود در آن نمونه‌برداری شود. همچنین وی ممکن است کشت خون را تجویز نماید که در آزمایشگاه از این طریق، باکتری‌های یا ارگانیسم‌های دیگر موجود در خون شما مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. از آزمایش‌های دیگر می‌توان به سونوگرافی، اسکن توموگرافی کامپیوتری یا عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس که به آن سیستویورتروگرام ادرار گفته می‌شود نیز اشاره کرد.

اقدامات درمانی و داروها

آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت کلیه

مصرف آنتی‌بیوتیک اولین اقدام درمانی برای درمان عفونت کلیه‌ها است. نوع و مدت مصرف داروها به وضعیت سلامتی و باکتری‌های موجود در نمونه ادرار شما بستگی دارد. معمولاً علائم و نشانه‌های عفونت کلیه چند روز پس از شروع درمان بهبود می‌یابند اما ممکن است شما مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را تا یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. دوره مصرف آنتی‌بیوتیک که توسط پزشک برای شما تجویز شده است را تکمیل کنید تا مطمئن شوید که عفونت به طور کامل از بین رفته است.

بستری شدن در بیمارستان

[Hospitalization]

برای عفونت‌های شدید، پزشک ممکن است دستور به بستری شدن شما در بیمارستان بدهد. درمان در بیمارستان شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی در ورید دست باشد. مدت زمان بستری شدن شما در بیمارستان به شدت بیماری شما بستگی دارد.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

برای کاهش ناراحتی در دوران نقاهت پس از درمان عفونت کلیه شما می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

استفاده از گرما

پدهای گرم را روی شکم، کمر و پهلوهای خود قرار دهید تا احساس فشار یا درد کاهش یابد.

استفاده از داروهای مسکن

برای رفع ناراحتی‌ها یا تب از داروهای غیر آسپیرینی مسکن که حاوی استامینوفن (تایلنول و داروهای دیگر) هستند مطابق دستور پزشک یا داروهای تجویزی دیگر که وی برای شما تجویز کرده است استفاده کنید.

سطح آب بدن را حفظ کنید

مقادیر زیادی مایعات بنوشید تا باکتری‌های از مجرای ادرار شما شسته شوند. از نوشیدن قهوه و الکل تا زمان رفع کامل عفونت خودداری کنید. این مواد می‌توانند نیازهای مکرر و سریع به دفع ادرار را تشدید کنند.

پیشگیری

با اقدامات پیشگیرانه زیر از بروز عفونت در کلیه‌های خود پیشگیری کنید.

به خصوص زنان ممکن است بتوانند با رعایت نکات زیر احتمال ابتلا به عفونت مجرای ادرار را کاهش دهند:

مقادیر زیادی مایعات به خصوص آب بنوشید، نوشیدن مایعات می‌تواند به از بین بردن باکتری‌های از بدن در زمان ادرار کردن کمک کند.
مکرراً ادرار کنید: از به تأخیر انداختن ادرار خود در زمانی که نیاز به این کار دارید پرهیز کنید.
پس از مقاربت مثانه خود را تخلیه کنید: پس از مقاربت در اولین فرصت ادرار کنید تا باکتری‌های موجود در مجرای ادرار شسته شده و احتمال ابتلا به عفونت کاهش یابد.
به دقت خود را تمیز کنید: طهارت از جلو به عقب پس از ادرار کردن و اجابت مزاج می‌تواند از گسترش باکتری‌های در مجرای ادرار جلوگیری کند.
از استفاده از محصولات زنانه در ناحیه دستگاه تناسلی خود اجتناب کنید: از محصولات زنانه مانند دئودورانت یا دوش مهبل در ناحیه تناسلی که باعث تحریک مجرای ادرار می‌شوند استفاده نکنید.